Չորրորդ թուրքական հանրապետություն՝ Հայաստան․ Բենիամին Մաթևոսյան 

Սեպտեմբերի 20-ին, ելույթ ունենալով «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցության հերթական համագումարում, Նիկոլ Փաշինյանը հայ հանրությանը ներկայացրեց միջնաժամկետ գործողությունների ծրագիր։

1. «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցությունը ձգտում է սահմանադրական մեծամասնություն կազմել Ազգային ժողովում։

Սա նշանակում է, որ Փաշինյանը չի ձգտում կոալիցիա կազմել իշխանությունը վերականգնելու համար (ինչպես 2023 թվականին Երևանում), այլ՝ «Քաղաքացիական պայմանագրի» մենաշնորհը շարունակելու և ամրապնդելու նպատակով։

Առաջիկա ամիսներին Հայաստանը բախվում է քաղաքական բռնաճնշումների, ընդդիմության հետապնդումների և վարչական ռեսուրսների մեծածախ օգտագործման։ Իշխանությունները, հավանաբար, կբաժանեն ընտրակաշառքներ, քանի որ անձամբ Փաշինյանի համար չափազանց շատ բան է խաղադրույքի տակ։

2. Վերընտրվելու դեպքում Փաշինյանը ոչ միայն կփոխի Սահմանադրությունը, այլև կչեղարկի 1990 թվականի Հայաստանի անկախության հռչակագիրը՝ հռչակելով չորրորդ հանրապետություն։

3. Փաշինյանը Հայկական Ղարաբաղը համարում է «ԽՍՀՄ մասունք»։ «Ազատագրելով հայերին հազարամյա կոռուպցիայից» (որը նա համարում է Հայկական Արցախը), նա նաև ազատում է երկիրը խորհրդային ժառանգությունից։

Փաշինյանի խոսքերը արձագանքում են ապակոմունիզացիայի հայտարարությունների ծանոթ նոտաներին.  հայտարարություններ, որոնք ընկած են Ուկրաինայի հակամարտության հիմքում։ Ինչպես խորամանկ ուկրաինացի օլիգարխները, Փաշինյանը ցանկանում է ազատվել խորհրդային ժառանգությունից, բայց միայն մասամբ։ Ենթակառուցվածքները, տարածքները և այլ օգուտները պետք է մնան, բայց գաղափարախոսական կոնստրուկտները, որոնք արդարացնում էին այդ տարածքների, հաղորդակցությունների, ենթակառուցվածքների և այլ նյութական բարիքների գոյությունը, պետք է արմատախիլ արվեն։

Հենց թուրքական համով ապակոմունիզացիան է հիմք հանդիսանալու այս չորրորդ հանրապետության ձևավորման համար։ (Ի դեպ, Վերմախտը նաև գերեվարված ժողովուրդներին ասել է, որ դա նրանց ազատություն է բերել։ Թուրքիայի գլխավոր շտաբը, ըստ երևույթին, մանրակրկիտ տիրապետել է ստրկացման կարիք ունեցող ժողովուրդների հետ աշխատելու սկզբունքներին)։ 

Փաշինյանը պնդում է, որ ԽՍՀՄ-ի և ՆԱՏՕ-ի միջև լարվածության պատճառով խորհրդայինները հայերի մեջ սերմանել են գաղափարներ, որոնք այսօր դարձել են նրանց ինքնության և հայրենասիրության մաս։ Այլ կերպ ասած, նա կարծում է, որ ԽՍՀՄ-ի խնդիրները ՆԱՏՕ-ի հետ խթանել են հայ ժողովրդի ազգային գիտակցությունը։

Կա՞ արդյոք որևէ ճշմարտություն նրա խոսքերում։ Հըմմ... Հնարավոր է։ Բայց մի՞թե հայ ժողովուրդը չի ապրել դարավոր դիմակայություն Թուրքիայի հետ Կուբայի հրթիռային ճգնաժամից առաջ։ Մի՞թե մեր պայքարի պատմությունը դարեր չի գնում, երբ Խորհրդային Միությունը նույնիսկ հասկացություն չէր։ Այս պատմական ուղին, լի ցավով և կորուստներով, փորագրված է ժողովրդի հիշողության մեջ դեռևս շատ առաջ, նախքան Խորհրդային Միության հայտնվելը աշխարհի քաղաքական քարտեզի վրա։

Ընտրություններից հետո, եթե վերընտրվի, Փաշինյանը կշարունակի ոչ միայն Սահմանադրությունը փոխել։ Թուրքիային անհրաժեշտ է Փաշինյանը, որպեսզի նա անձամբ հասցնի Հայաստանի Հանրապետության անվտանգության համակարգի ոչնչացումը իր տրամաբանական ավարտին. դուրս բերել երկիրը ՀԱՊԿ-ից, դուրս բերել 102-րդ բազան Հայաստանից, դուրս բերել ռուս սահմանապահներին Հայաստանից և միակողմանիորեն դադարեցնել Ռուսաստանի Դաշնության և Հայաստանի Հանրապետության միջև բարեկամության, համագործակցության և փոխօգնության պայմանագիրը։ Դրան հասնելու համար Փաշինյանին անհրաժեշտ է «նոր հնգամյա ծրագիր»՝ 2026-ից 2031 թվականները։ Այս ամենից հետո թուրքերն ու ադրբեջանցիները կկարողանան «մտնել Երևան տաքսիով»։

Փաշինյանի ելույթը հենց այս մասին էր։

Սա չհասկանալը նշանակում է վտանգել ոչ միայն երկիրը, այլև անձնական անվտանգությունը։ Սա հատկապես պետք է հիշեն նրանք, ովքեր առաջիկա ընտրարշավին մտնում են ոչ թե հաղթանակի, այլ Փաշինյանի ռեժիմի անկումը կանխելու նպատակով։ Եթե Հայաստանը նույն ճակատագրին արժանանա, ինչ Արցախը, ո՛չ ձեր գեներալի կոչումը, ո՛չ ձեր փողը, ո՛չ ձեր հավատարմությունը Փաշինյանին, ո՛չ էլ նրա ռեժիմին ձեր անդրկուլիսյան աջակցությունը չեն փրկի ձեզ։
Այսօրվա ելույթը ևս մեկ անգամ ապացուցեց, որ թուրքական գործոնը վճռորոշ կլինի առաջիկա ընտրարշավում։ Այս գործոնը պետք է չեզոքացվի, բայց դա կարելի է անել միայն այն մեկ այլ աշխարհաքաղաքական գործոնի հետ հավասարակշռելով։ Սա այն իրականությունն է, որը ի հայտ է եկել 2023 թվականից ի վեր։

Բենիամին Մաթևոսյան 
Քաղաքագետ