Ադրբեջանն ու Հայաստանը միավորվում են Գարեգին Բ կաթողիկոսի դեմ պայքարում

Կովկասի մահմեդականների վարչության նախագահ շեյխ-ուլ-իսլամ Ալլահշուքյուր Փաշազադեն բողոքի նամակ է հղել ԵՀԽ գլխավոր քարտուղար մեծարգո Ջերի Փիլեյին՝ փոխանցելով ադրբեջանական կողմի «մտահոգությունն» այն մասին, որ Եկեղեցիների համաշխարհային խորհուրդը «հայկական կողմնակալության եւ քրիստոնեական ֆավորիտիզմի ազդեցության տակ միակողմանի հայտարարություններ է անում»: Ըստ Փաշազադեի՝ «ցավոք, հարկ է ընդգծել՝ ԵՀԽ-ի նման միջազգային եկեղեցական կազմակերպության հայտարարությունները, որոնք հիմնված են հայկական խաբեության եւ զրպարտության վրա, պարունակում են ակնհայտ իսլամաֆոբ ենթատեքստ, որը արատավորում է Ձեր ղեկավարած կազմակերպության անունը»:

«Ես կոչ եմ անում Եկեղեցիների համաշխարհային Խորհրդին դադարեցնել աջակցությունը հայ եկեղեցու սադրիչ եւ ռեւանշիստական քարոզչությանը, որը խախտում է փխրուն խաղաղությունը եւ չարաշահում քրիստոնեական համերաշխությունը ճշմարտությանը չհամապատասխանող եղանակներով», – ասվում է Կովկասի մահմեդականների վարչության նախագահի նամակում:

Առաջին հայացքից Փաշազադեի արձագանքը տեղավորվում է Ադրբեջանի արդեն ավանդական ագրեսիվ քաղաքականության մեջ, որն ուղղված է Արցախում հայկական քրիստոնեական ներկայության հերքմանը: Սակայն դրան նախորդել էր ՀՀ վարչապետի կողմից Գարեգին Բ կաթողիկոսին պատերազմի բացահայտ հայտարարությունը։ Մայիսի 29-ին` Շվեյցարիայի խորհրդաժողովին հաջորդած օրը, նա հայտարարեց․ «մեր բոլոր եկեղեցիները վերածվել են չուլաների` աղբով լցված»։ Այս խոսքերը սուր արձագանք են առաջացրել ընդդիմության եւ հիերարխիայի կողմից, որից հետո սրումը սկսել է միայն աճել։

Հունիսի 9-ին դա իր բլոգում կաթողիկոսին կոչ է արել հրաժարական տալ՝ հայտնելով, որ որոշել է համակարգող խումբ ստեղծել Գարեգին Բ-ին հեռացնելու համար։ Բացի այդ, վարչապետն առաջարկել է փոխել Ամենայն Հայոց կաթողիկոսի ընտրության կարգը եւ դրանում ամրագրել «Հայաստանի Հանրապետության վճռորոշ դերը»: Հայ քաղաքագետ Էդգար Էլբակյանը կարծում է՝ կառավարության ղեկավարը կարող է գնալ «մրցակցող կաթողիկոսարանի» ստեղծմանը, որտեղ կարգալույծ եղած հոգեւորականները կարող են օգտագործվել զուգահեռ հոգեւոր առաջնորդություն ստեղծելու համար, ինչպես նաեւ վանքերից որեւէ մեկում այլընտրանքային նստավայրի բացմանը:

Արեւմտյան պարբերականներից մեկը նշում է՝ Փաշինյանի գործողությունները շատերի կողմից մեկնաբանվում են որպես վերջին տարիների հասարակական-քաղաքական գործընթացներում Եկեղեցու ակտիվ ներգրավվածության պատասխան: Հայ Առաքելական եկեղեցու մի շարք բարձրաստիճան հոգեւորականներ բացահայտորեն արտահայտել են քաղաքական դիրքորոշում` երբեմն աջակցելով ընդդիմադիր շարժումներին եւ նույնիսկ հանդես գալով վարչապետի հրաժարականի պահանջներով: Իշխանությունը «դա գնահատում է որպես ուղղակի միջամտություն պետական գործերին մի ճամբարի կողմից` առավելապես ընդդիմադիր ճամբարի կողմից»։

Բայց Փաշինյանի համար այսօր խնդիր է դառնում այն, որ իր եւ Կաթողիկոսի կոնֆլիկտը ներքին գործից վերաճում է նաեւ Սփյուռքի հետ կոնֆլիկտի։ Հայկական քրիստոնեությունը ապակենտրոնացված է եւ լայնորեն ներկայացված արտերկրում։ Հայ Առաքելական եկեղեցին միավորում է վարչականորեն անկախ երկու կաթողիկոսություններ` Էջմիածինը եւ Կիլիկիան եւ երկու պատրիարքարաններ` Երուսաղեմի եւ Կոստանդնուպոլսի: Անմիջապես Հայաստանում է գտնվում միայն Էջմիածնի կաթողիկոսարանը, որը ղեկավարում է Գարեգին Բ-ն։

Մինչ այժմ Ադրբեջանի եւ Արցախի նկատմամբ Փաշինյանի վարած քաղաքականության մերժումը բացահայտորեն կիսում էր հիմնականում Կիլիկիո կաթողիկոսությունը, որը ղեկավարում էր Արամ կաթողիկոսը: Գարեգին Բ-ի դեմ վարչապետի ներկայիս հրապարակային հարձակումները կարող են նաեւ կրոնական երանգ հաղորդել քաղաքական պայքարին, ինչը կառաջացնի սփյուռքի «խաչակրաց արշավանք» վարչապետի դեմ այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ն եւ Ֆրանսիան: Այսպես, հունիսի 11-ին հետեւեց Ֆրանսիայի հայկական կազմակերպությունների համակարգող խորհրդի (CCAF) հայտարարությունը, որում Փաշինյանի գործողությունները որակվեցին «ամենալուրջ ոտնձգություններն» Հայ Առաքելական եկեղեցու դեմ «ստալինյան դարաշրջանից ի վեր»։ CCAF -ն իր լիակատար զորակցությունն է հայտնել Գարեգին Բ կաթողիկոսին եւ Եկեղեցուն:

Իր հերթին Asbarez պորտալը` ամերիկահայերի հեղինակավոր պարբերականը, ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ կառավարության ղեկավարն ու նրա կողմնակիցները Շվեյցարիայում Արցախի հայկական կրոնական եւ մշակութային ժառանգության պահպանմանը նվիրված խորհրդաժողովին աջակցելու փոխարեն «եկեղեցու վրա հրապարակային հարձակումների նոր ալիք են սկսել»: Դա տեղի է ունենում Բաքվի կողմից ճնշման ուժեղացման եւ Կովկասի գերագույն մուֆթիի «հրահրիչ հայտարարությունների» խորապատկերին։ Պարբերականը ընդգծում է՝ «իրադարձությունների հաջորդականությունը` կոնֆերանսը, ներքին հարձակումը եւ հայկական ժառանգության ժխտումը, ենթադրում է ոչ թե զուգադիպություն, այլ կանխամտածված օրինաչափություն»:

Այսպիսով, Սփյուռքի կողմից տրամաբանական շղթա է կառուցվում. Փաշինյանն ու Բաքուն միավորվել են ի շահ «հինավուրց ժողովրդի եւ նրա արժեքների բռնի վերաձեւման», ինչպես նաեւ «թիրախավորել հայկական շարունակականության սյուները»: Արդյո՞ք դա կհանգեցնի այն բանին, որ Սփյուռքն օգտագործի իր լոբբիստական հնարավորությունները եւ կապերը ամերիկացի եւ ֆրանսիացի քաղաքական գործիչների հետ` Վաշինգտոնում եւ Փարիզում իշխանության միջանցքներում վարչապետին վարկաբեկելու արշավ բացելու համար, առայժմ դժվար է ասել։ Բայց Արեւմուտքում Փաշինյանի գլխավերեւում առաջին ամպրոպային ամպերն արդեն սկսել են խտանալ։

Ստանիսլավ Ստրեմիդլովսկի

Աղբյուրը՝ iarex.ru-ի

Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի