Մնաց մի հարց՝ կհասցնե՞ն, թե հայ ազգը կհեռացնի այս իշխանություններին. Արմեն Գրիգորյան

Տնտեսագետ Արմեն Գրիգորյանը գրում է.

«Արի՜ հարկեմ

Հարկային քաղաքականությունը դա մի մեծ բանաձև է, որի մեջ առկա են բազմաթիվ կոմպոնենտներ, սկսած ՀՀ-ում միջին աշխատավարձի չափից, նպաստառուների, մեկ աշխատողին բաժին ընկնող գործազուրկների թվաքանակից, ՀՆԱ-ի չափից, կառուցվածքից, շարժի դինամիկայից, պետական պարտքի չափից, երկրում ճշգրիտ հաշվարկված ներքին սպառման շեմից, ներմուծում-արտահանում հարաբերակցությունից, առաջնահերթություններից ու էլի նմանատիպ կարևոր հարցերից, որի ոսկե միջինի հիման վրա է կառուցվում, մշակվում և իրականացվում հարկային քաղաքականություն: Հարկային օրենսգիրքը այն գործիքն է, որի կիրառմամբ իրականացվում է այդ քաղաքականությունը:

Մեր երկրի Սահմանադրության առաջին հոդվածն ասում է, որ Հայաստանի Հանրապետությունն ինքնիշխան, ժողովրդավարական, սոցիալական, իրավական պետություն է: Հարկային օրենսգիրքն ու հարկային քաղաքկանությունը սպասարկում է, այս հոդվածի սոցիալական պետություն լինելու բաղադրիչին: Այսինքն, օրենքները, որոնք ուղղակի կապված են մարդկանց կենսական շահերի և կյանքի որակի հետ, պետք է ունենան սոցիալական գնահատում: Օրինակ եկամտային հարկի համահարթեցումը իր հետ բերեց անուղակի հարկերի բարձրացում, եկամուտն աղբյուրի մոտ հարկելու փոխարեն, սպառման դաշտ տեղափոխում՝ ավելացվելով ակցիզային հարկի և/կամ ԱԱՀ-ի չափաբաժինը: Ժամանակին մեզ պնդում էին, որ պրոգրեսից եկամտային հարկի պակաս վճարված հարկերը բյուջե կմուտքագրվեն ակցիզային հարկի և/կամ ԱԱՀ-ի միջոցով: Կյանքը ցույց տվեց, որ այդ բացը չլրացվեց, դեռ մի բան էլ դեֆորմացրեց կայացած շուկաները: Բավական է նայել ՊԵԿ-ի կողմից հրապարակված վերջին տարիների 1000 խոշոր հարկ վճարողների ցուցակով արտացոլված անուղակի հակերի մուտքագրման դինամիկան ՀՕ փոփոխություններից հետո, արդեն պարզ է դառնում, որ այդ հարկատեսակների գծով մուտքերը չեն արդարացրել իշխանությունների կանխատեսումները: Հիմա դեֆորմացիան կապել են շրջանառության հարկի դրույքաչափերի կամ առհասարակ դրա գոյության հետ:

Յուրաքանչյուր ոք կարող է ինքնուրույն հաշվել իր հարկային բեռի ավելացումը, որոշ գործունեության տեսակների, մասնավորապես՝ առևտրի, արտադրության, վարձակալության ոլորտների հարկային բեռը կրկնապատկվել է: Հասկանալի ասած, ստացվում է, որ պետությունը վերցնում է մի սովորական խանութ-կրպակի տիրոջ օգուտի զգալի մասը: Ենթադրենք մի սննդի կրպակ, որը վաճառում է ձեռքբերված ապրանքի գնի վրա ավելացնելով պայմանական ասած 30 տոկոս (հաշվարկը կարող եք անել ցանկացած տոկոսային թվով), ստացվում է, որ 100 դրամով ձեռբերված ապրանքը պետք է վաճառի 130-ով, որի 10 տոկոսը պետք է վճարի պետությանը՝ 13 դրամ (6.5 դրամի փոխարեն), իրեն մնում է 17 դրամ, որից դեռ պետք է կոմունալներ վճարի, աշխատողի աշխատավարձ վճարի և վճարի նրա հարկերը, եթե կրպակը վարձակալել է, ապա իր ծախսածածկման կետը պարտադիր պետք է վերանայի և ավելացնի ապրանքի գինը: Ուզի չուզի պետք է ապրանքը թանկացնի, որն էլ կնվազեցնի իր վաճառքը: Մարդիկ գնումների համար կգնան խոշոր սուպերմարկետներ, որտեղ կան բազմաթիվ ակցիաներ, բոնուսային քարտեր, խաղարկություններ և այլն:

Ամեն ինչ շատ պարզ է, խոշորները կգան «ուտելու» փոքր բիզնեսին: Այ սա կլինի իրականում, որն էլ սոցիալական գնահատման տեսանկյունից կդառնա աղետալի: Այս նոելիբերալ քաղաքական կուրսը քայքայիչ է, հակասոցիալական և բազմաթիվ նոր խնդիրներ ստեղծող:

Ավելի արդար կլինի, եթե շրջանառության հարկով հարման դաշտում աշխատող ՓՄՁ-ներին պարզ ասեն, որ շրջանառության հարկից հրաժարվելու համար պետք է վճարել: Այսինքն պետք է մի որոշ ժամանակ ձեզ կթողեն այս բեռի տակ, որպեսզի հասկանաք, ֆինանսական բեռը ծանր է և հեշտ տանեք դրանից հրաժարվելու կառավարության ապագա-կա որոշումը: Մի նախադասությամբ ասած կդեֆորմացնեն ձեր առանց այդ էլ դեֆորմացված տնտեսությունը կամ փող տուր հարկային բեռդ ավելացնեմ:

Մնաց մի հարց՝ կհասցնե՞ն, թե հայ ազգը կհեռացնի այս իշխանություններին:

...

Կից շրջանառության հարկի դրույքաչափերը»։