ՌԴ և ԱՄՆ կոնֆլիկտային ռազմավարությունների արտացոլումը ազգային անվտանգության ռազմավարության փաստաթղթերում

Միջազգային հարաբերությունները ներկայումս բնութագրվում են աշխարհաքաղաքական, աշխարհատնտեսական դիմակայության կտրուկ սրմամբ, աշխարհի ռազմաքաղաքական ուժի նոր գլոբալ և տարածաշրջանային կենտրոնների ձևավորմամբ, նրանց միջև ազդեցության ոլորտների համար պայքարի սրմամբ։

Աշխարհաքաղաքական շահերի բախման առանցքում ՌԴ-ԱՄՆ ռազմավարական մրցակցությունը վերաճել է բացահայտ գերլարվածության, երկու գերտերությունների միջև կոնֆլիկտային իրավիճակը շարունակում է սրվել (ռուս-ուկրաինական պատերազմ, Ուկրաինան որպես Արևմուտք-ՌԴ հակամարտության օբյեկտ):

ԱՄՆ-ն հանդես է գալիս և՛ որպես հավաքական Արևմուտքի կարևոր բաղադրիչ, և՛ որպես առանձին սուբյեկտ՝ հավակնելով գլոբալ աշխարհի կառավարմանը:

Ավելի պարզ ներկայացնելու համար ՌԴ և ԱՄՆ կոնֆլիկտային ռազմավարությունը անդրադառնանք դրանց ազգային անվտանգության (այսուհետ՝ նաև ԱԱՌ) ռազմավարություն փաստաթղթերին, որոնցում սահմանված են այդ երկրների ռազմավարական նպատակները, կենսական շահերը, սպառնալիքները, գործընկեր, դաշնակից երկրները և այլն:

Նշենք, որ ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները ավելի հաճախ մրցակցային բնույթ են կրել, առավել սրվել են 2014 թվականից հետո, ինչը մեծապես պայմանավորված էր Ուկրաինայի շուրջ ծավալվող գործընթացներով:

ԱՄՆ-ն չճանաչեց Ղրիմը որպես ՌԴ մաս և կոչ արեց Ռուսաստանին հարգելու միջազգային իրավունքն ու վերականգնելու Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը։ Այս իրադարձություններին հաջորդեց Ռուսաստանի նկատմամբ սահմանված բազմաթիվ պատժամիջոցների կիրառումը։

Ռուս-ամերիկյան հարաբերությունները լարվում են 2015 թ., երբ ԱՄՆ-ն որոշում է Արևելյան Եվրոպայում տեղակայել զինտեխնիկա՝ տանկեր, ծանր հրետանի։

2022 թ. վերսկսված և դեռևս չավարտված ռուս-ուկրաինական պատերազմը (մասնավորապես Դոնեցկի, Լուգանսկի, Զապորոժեի, Խերսոնի տարածքների հանրաքվեն) խորացրեց ռուս-ամերիկյան հակասությունները:

2017-2018 թթ. ընթացքում ԱՄՆ-ի ընդունած բոլոր երեք ռազմավարական փաստաթղթերում՝ ազգային անվտանգության, ազգային պաշտպանության և միջուկային զսպման քաղաքականության ռազմավարություններում, նշվում է, որ ԱՄՆ հիմնական սպառնալիքն այլևս մեծ տերությունների միջև մրցակցությունն է, այլ ոչ թե ահաբեկչությունը, մասնավորապես՝ Ռուսաստանի, Չինաստանի, Իրանի և Հյուսիսային Կորեայի կողմից։

Ռուսաստանի անունը լայնորեն արծարծվում է նաև ԱՄՆ միջուկային ռազմավարությունում (Nuclear Posture Review), որում հստակ նշվում է, որ ԱՄՆ-ի համար մրցակից պետություններ են ՌԴ-ն և ՉԺՀ-ն։

2019 թ. Պենտագոնի և ԱՄՆ առաջատար վերլուծաբանների պատրաստած «Ռուսաստանի ռազմավարական մտադրությունները» (Russian Strategic Intensions) ուսումնասիրության մեջ նշվում է, որ ԱՄՆ-ի համար ՌԴ-ն վտանգ է ներկայացնում ոչ միայն ռազմական, այլ նաև քաղաքական և գաղափարական ոլորտներում։

Հակահրթիռային պաշտպանության համակարգերի մասին ԱՄՆ ռազմավարությունում (US Missile Defense Review), որում ՌԴ գործողությունները նորից դիտարկվում են որպես սպառնալիք, նշվում են նաև ԱՄՆ-ի հակառակորդ և մրցակից պետությունների՝ Չինաստանի, Իրանի և ՀԿԺՀ-ի հետ ՌԴ հարաբերությունները ՀՕՊ ոլորտում։

Նշենք, որ ռազմավարական փաստաթղթերն ունենում են տարբեր կառուցվածքներ, ձևեր և ոճեր։ Օրինակ՝ ԱՄՆ ռազմավարության փաստաթուղթն ուսումնասիրելիս տեսնում ենք, որ ազատ ոճով է շարադրված, այսինքն՝ երկխոսությունը քաղաքացու հետ է, պետությունը դիմում է իր հասարակությանը՝ շեշտելով «մենք», «մեր» բառերը («Մենք առաջնորդվելու ենք դիվանագիտությամբ», «մեր դաշնակիցների թիկունքում», «Մենք լիազորություն կտանք մեր դիվանագետներին» և այլն), իսկ ՌԴ ռազմավարությունը կանոնակարգված է, շարադրված իրավական, դիվանագիտական լեզվով:

2021 թ. մարտի 3-ին Սպիտակ տունը հրապարակել է ԱՄՆ ազգային անվտանգության ռազմավարության միջանկյալ ուղեցույցը: Սա առաջին դեպքն է, որ ԱՄՆ վարչակազմը հրապարակում է ԱԱՌ միջանկյալ ուղեցույց:

Հատկանշական է, որ ԱՄՆ ԱԱՌ փաստաթղթում դիվանագիտությունը սահմանվում է որպես ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության առաջատար գործիք: Դրանում նշվում է. «Միացյալ Նահանգները երբեք չի վարանի ուժ կիրառել՝ պաշտպանելու ԱՄՆ ազգային կենսական շահերը, բայց ռազմական ուժի կիրառումը պետք է լինի ոչ թե առաջին, այլ վերջին միջոցը»:

Ուղեցույցում սահմանվում է ԱՄՆ ռազմավարության առանցքային նպատակը՝ նոր աշխարհակարգում պահպանել առաջնորդող դերակատարությունը. վերականգնելով ԱՄՆ-ի հանդեպ վստահությունը և վերահաստատելով հեռագնա գլոբալ առաջնորդությունը՝ ապահովել, որ ոչ թե Չինաստանը, այլ Ամերիկան սահմանի միջազգային օրակարգը՝ ձևավորելու նոր գլոբալ նորմեր և համաձայնագրեր, որոնք առաջ կմղեն ԱՄՆ շահերը և կարտացոլեն ԱՄՆ արժեքները:

Փաստաթղթում ընդգծվում են Միացյալ Նահանգների կայուն առավելությունները՝ ձևավորելու միջազգային քաղաքականության ապագան՝ առաջ մղելով ԱՄՆ շահերը և արժեքները, ստեղծելու ավելի ազատ, անվտանգ և բարեկեցիկ աշխարհ. «Կուժեղանանք ու կկանգնենք մեր դաշնակիցների թիկունքին, կաշխատենք համախոհ գործընկերների հետ և կհամախմբենք մեր հավաքական ուժը, ընդհանուր շահերը, առաջխաղացման համար կվերացնենք ընդհանուր սպառնալիքները: Մենք առաջնորդվելու ենք դիվանագիտությամբ»:

ԱՄՆ ԱԱՌ փաստաթղթում նշվում է՝ պետք է դիմակայել այն իրականությանը, երբ իշխանության բաշխումն ամբողջ աշխարհում փոխվում է՝ ստեղծելով նոր սպառնալիքներ։ Առանձնակի նշվում է պայքարը ազգայնականության («….բախվում ենք աճող ազգայնականության, նահանջող ժողովրդավարության աշխարհին»), ավտորիտար պետությունների դեմ՝ ի դեմս Ռուսաստանի և Չինաստանի:

Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, նշվում է, որ նա հաստատակամ է իր գլոբալ ազդեցությունը համաշխարհային ասպարեզում ուժեղացնելու հարցում: Չինաստանը դիտվում է պոտենցիալ մրցակից, որը կարող է մեկտեղել իր տնտեսական, դիվանագիտական, ռազմական և տեխնոլոգիական ուժը՝ միջազգային համակարգին ուղղված կայուն մարտահրավեր նետելու համար:

Ըստ ԱՄՆ ազգային անվտանգության ռազմավարության՝ տարածաշրջանային դերակատարները, ինչպիսիք են Իրանը և Հյուսիսային Կորեան, սպառնալիք են ԱՄՆ դաշնակիցների և գործընկերների համար՝ մարտահրավեր նետելով տարածաշրջանային կայունությանը: Այդ առումով ԱՄՆ-ն կոչ է անում իր տարածաշրջանային գործընկերներին զսպելու Իրանի ագրեսիան և նրանից եկող՝ ինքնիշխանությանն ու տարածքային ամբողջականությանը սպառնացող վտանգները:

Դիտարկված սպառնալիքներին դիմակայելու համար փաստաթղթում նշվում են հետևյալ լուծումները.

«- Մենք լիազորություն կտանք մեր դիվանագետներին՝ աշխատելու նվազեցնել Հյուսիսային Կորեայի աճող միջուկային և հրթիռային ծրագրերից բխող սպառնալիքը՝ ուս ուսի կանգնելով Կորեայի Հանրապետության և Ճապոնիայի կողքին:

– Ընդառաջ գնալով ավելի հաստատակամ Չինաստանի և ապակայունացնող Ռուսաստանի ռազմավարական մարտահրավերներին՝ մենք կգնահատենք ուժերի համապատասխան կառուցվածքը, հնարավորությունները և չափերը:
– Պետք է ներդրումներ անել և արդիականացնել Հյուսիսատլանտյան դաշինքը (ՆԱՏՕ), Ավստրալիայի, Ճապոնիայի և Կորեայի Հանրապետության հետ դաշինքները, որոնք մյուս գլոբալ դաշինքների և գործընկերությունների հետ միասին ԱՄՆ ամենամեծ ռազմավարական արժեքն են։
– ԱՄՆ ազգային կենսական շահերը պարտադրում են ամենախոր կապ Եվրոպայի և արևմտյան կիսագնդի հետ՝ խորացնելու համագործակցությունը անդրատլանտյան գործընկերությունների հետ` ձևավորելով կայուն, ընդհանուր օրակարգ Եվրամիության և Միացյալ Թագավորության հետ որոշիչ խնդիրների վերաբերյալ:
– Պետք է Մերձավոր Արևելքում պահպանել Իսրայելի անվտանգությանը մեր «երկաթյա հավատարմությունը»՝ միաժամանակ ձգտելով շարունակելու նրա ինտեգրումն իր հարևանների հետ և վերստանձնելու մեր դերը որպես երկու պետությունների կենսունակությունը խթանող։ Մենք կաշխատենք մեր տարածաշրջանային գործընկերների հետ՝ զսպելու Իրանի ագրեսիան»:

Միաժամանակ աշխատում է դիվանագիտությունը որպես ԱՄՆ արտաքին քաղաքականության առաջնային գործիք: Նշվում է, որ ռազմավարական մրցակցությունը չի բացառում և չպետք է խոչընդոտի Չինաստանի հետ համագործակցությունը, ԱՄՆ ազգային շահերից բխում է բովանդակալից երկխոսություն Ռուսաստանի և Չինաստանի հետ մի շարք ռազմական տեխնոլոգիաների զարգացման շուրջ, որոնք ենթադրում են ռազմավարական կայունություն:

2021 թ. հուլիսի 2-ին ՌԴ-ն ընդունեց իր ազգային անվտանգության նոր ռազմավարությունը: Այն հիմնական ռազմավարական փաստաթուղթն է, որը սահմանում է Ռուսաստանի Դաշնության ազգային շահերը և ռազմավարական առաջնահերթությունները, երկարաժամկետ հեռանկարում ՌԴ ազգային անվտանգության և կայուն զարգացման ապահովման ոլորտում պետական քաղաքականության նպատակներն ու խնդիրները: Դրա իրավական հիմքը ՌԴ Սահմանադրությունն է, 2010 թ. դեկտեմբերի 28-ի թիվ 390-ФЗ «Անվտանգության մասին» և 2014 թ. հունիսի 28-ի թիվ 172-Փ3 «Ռուսական ռազմավարական պլանավորման մասին» դաշնային օրենքները:

ՌԴ ԱԱՌ-ում առանձնակի նշվում է, որ համաշխարհային տնտեսական և քաղաքական գործընթացների զարգացման արդյունքում առաջացած կենտրոնների թվի աճը, համաշխարհային և տարածաշրջանային նոր առաջատար երկրների դիրքերի ամրապնդումը հանգեցնում են հին աշխարհակարգի վերաձևավորմանը, այսինքն՝ նոր աշխարհակարգի ճարտարապետությանը, աշխարհի նոր կանոնների և սկզբունքների ձևավորմանը։

«Աճող աշխարհաքաղաքական լարվածության համատեքստում Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին քաղաքականությունը նպաստելու է միջազգային իրավունքի, համընդհանուր, հավասար և անբաժանելի անվտանգային սկզբունքների վրա հիմնված միջազգային հարաբերությունների համակարգի կայունության բարձրացմանը, առանց բաժանարար գծերի բազմակողմ համագործակցության խորացմանը, միաժամանակ, ունենալով Միավորված ազգերի կազմակերպության (ՄԱԿ) և նրա Անվտանգության խորհրդի կենտրոնական համակարգողի դեր, կարևորում է գլոբալ և տարածաշրջանային խնդիրների համատեղ լուծումը»:

Աշխարհաքաղաքական անկայունությունն ու հակամարտությունների, միջպետական ​​հակասությունների սրումը ուղեկցվում են ռազմական ուժի կիրառման սպառնալիքի աճով։ Այդ առումով ՌԴ-ն հետևողականորեն վարում է ռազմական քաղաքականություն, որն ապահովում է Ռուսաստանի Դաշնության պաշտպանությունը ռազմական վտանգներից և սպառնալիքներից։

Անդրադառնանք այդ սպառնալիքներին.

«Ռուսաստանի Դաշնության պետական ​​սահմանի մոտ որոշ երկրների գործողություններն ուղղված են Անկախ Պետությունների Համագործակցությանը (ԱՊՀ) կազմալուծման գործընթացներ ներշնչելուն, որպեսզի ոչնչացնեն Ռուսաստանի կապերն իր ավանդական դաշնակիցների հետ։

Մի շարք պետություններ ՌԴ-ին համարում են սպառնալիք և նույնիսկ ռազմական հակառակորդ։ Աճող վտանգ կա, որ զինված հակամարտությունները կվերածվեն տեղական և տարածաշրջանային պատերազմների, այդ թվում՝ միջուկային տերությունների մասնակցությամբ:

Կառավարման արևմտյան լիբերալ մոդելի ճգնաժամի խորապատկերին մի շարք պետություններ փորձում են միտումնավոր իմաստազրկել ավանդական արժեքները, խեղաթյուրել համաշխարհային պատմությունը, վերանայել իրենց տեսակետները Ռուսաստանի դերի և տեղի վերաբերյալ, վերականգնել ֆաշիզմն ու հրահրել էթնիկ և կրոնական հակամարտություններ, իրականացնել տեղեկատվական արշավներ՝ միտված Ռուսաստանի թշնամական իմիջի ձևավորմանը։

Միջազգային ահաբեկչական և ծայրահեղական կազմակերպությունները ձգտում են ակտիվացնելու ՌԴ քաղաքացիների նկատմամբ քարոզչությունն ու նրանց հավաքագրումը, նրանցից գաղտնի բջիջների կազմավորումը Ռուսաստանի տարածքում և ռուս երիտասարդների ներգրավումն անօրինական գործունեության մեջ»։

Ավելին՝ ՌԴ ռազմավարությունում նշվում է, որ ոչ բարեկամ երկրները փորձում են օգտագործել երկրի սոցիալ-տնտեսական խնդիրները՝ քանդելու նրա ներքին միասնությունը, արմատականացնելու բողոքի շարժումը, պառակտելու ռուս հասարակությունը. «Ռուսաստանի Դաշնության համար ռազմական վտանգների և ռազմական սպառնալիքների մեծացմանը նպաստում են Ռուսաստանի, նրա դաշնակիցների և գործընկերների վրա ուժային ճնշման փորձերը՝ ՌԴ սահմանների մոտ Հյուսիսատլանտյան պայմանագրի կազմակերպության ռազմական ենթակառուցվածքների ստեղծումը, հետախուզական գործունեության ակտիվացումը, խոշոր ռազմական կազմավորումների և միջուկային զենքի կիրառման գաղափարի հասունացումը Ռուսաստանի Դաշնության դեմ»։

«Համաշխարհային հակահրթիռային պաշտպանության համակարգի ներուժի զարգացման խորապատկերին Ամերիկայի Միացյալ Նահանգները հետևողական քաղաքականություն է վարում սպառազինության վերահսկման ոլորտում միջազգային պարտավորություններից հրաժարվելու ուղղությամբ:
Եվրոպայում և Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում ԱՄՆ-ի միջին և փոքր հեռահարության հրթիռների ծրագրված տեղակայումը սպառնալիք է ռազմավարական կայունության և միջազգային անվտանգության համար»:

ՌԴ ԱԱՌ փաստաթղթում հատուկ նշվում է, որ համաշխարհային և տարածաշրջանային անվտանգության համակարգերի թուլացումը պայմաններ է ստեղծում միջազգային ահաբեկչության և ծայրահեղականության տարածման համար։ Լարվածությունը շարունակում է աճել հետխորհրդային տարածքում, Մերձավոր Արևելքում, Հյուսիսային Աֆրիկայում, Աֆղանստանում և Կորեական թերակղզու հակամարտությունների գոտիներում:

ՌԴ Նշված փաստաթղթում կարևորվում է ռուսական ավանդական հոգևոր և բարոյական արժեքների, մշակույթի և պատմական հիշողության պաշտպանությունը: Դրանք ակտիվ հարձակման են ենթարկվում Միացյալ Նահանգների և նրա դաշնակիցների, ինչպես նաև անդրազգային կորպորացիաների, արտասահմանյան ոչ առևտրային ոչ կառավարական, կրոնական, ծայրահեղական և ահաբեկչական կազմակերպությունների կողմից: Նրանք տեղեկատվական և հոգեբանական ազդեցություն ունեն անհատական, խմբային և հասարակական գիտակցության վրա՝ տարածելով սոցիալական և բարոյական արժեքներ, որոնք հակասում են ՌԴ ժողովուրդների ավանդույթներին և համոզմունքներին:

Արտաքին սպառնալիքներին, մարտահրավերներին դիմակայելու համար կազմակերպվում է երկրի պաշտպանությունը, պետական ​​և հասարակական անվտանգության ապահովումը: Պետական ​​և հասարակական անվտանգության ապահովման նպատակներն են՝ պաշտպանել ՌԴ սահմանադրական կարգը, մարդու և քաղաքացու հիմնարար իրավունքներն ու ազատությունները, ապահովել ՌԴ ինքնիշխանությունը, անկախությունը, պետական ​​և տարածքային ամբողջականությունը, ամրապնդել քաղաքացիական խաղաղությունն ու ներդաշնակությունը:

ՌԴ ազգային անվտանգության ռազմավարությունում հստակեցված են նրա արտաքին քաղաքականության նպատակները, դրանց իրագործման համար կարևոր խնդիրների լուծումները, որոնցից է, օրինակ, նպաստավոր պայմանների ստեղծումը երկրի սոցիալ-տնտեսական կայուն զարգացման, ազգային անվտանգության ապահովման և որպես ժամանակակից աշխարհում ազդեցիկ կենտրոններից մեկի՝ ՌԴ դիրքի ամրապնդման համար:

ՌԴ արտաքին քաղաքականության նպատակների իրագործման համար անհրաժեշտ է՝

– խորացնել համագործակցությունը ԱՊՀ անդամ երկրների, Աբխազիայի Հանրապետության և Հարավային Օսիայի Հանրապետության հետ երկկողմ հիմունքներով և ինտեգրացիոն ասոցիացիաների, առաջին հերթին՝ Եվրասիական տնտեսական միության, Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության, միութենական պետության շրջանակներում,
– ապահովել մեծ եվրասիական գործընկերության շրջանակներում տնտեսական համակարգերի ինտեգրումը և բազմակողմ համագործակցության զարգացումը,
– զարգացնել Չինաստանի Ժողովրդական Հանրապետության հետ համապարփակ գործընկերությունը և ռազմավարական փոխգործակցությունը, հաստատել հատկապես ռազմավարական գործընկերություն Հնդկաստանի Հանրապետության հետ, այդ թվում՝ Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանում կայունության և անվտանգության ապահովման հուսալի մեխանիզմներ ստեղծելու նպատակով,
– օժանդակել Ռուսաստանի Դաշնությանը հարևան պետությունների տարածքներում լարվածության և հակամարտությունների օջախների վերացմանը,
– բարձրացնել ՌԴ խաղաղապահ դերը,
– աջակցել ՌԴ դաշնակիցներին և գործընկերներին պաշտպանության և անվտանգության ապահովմանն առնչվող հարցերի լուծման, նրանց ներքին գործերին արտաքին միջամտության փորձերի չեզոքացման գործում,
– ամրապնդել եղբայրական կապերը ռուս, բելառուս և ուկրաինացի ժողովուրդների միջև,
– հակազդել պատմությունը կեղծելու փորձերին, պաշտպանել պատմական ճշմարտությունը և պահպանել պատմական հիշողությունը:

«Ռուսաստանի Դաշնությունը ձգտում է բարձրացնելու և ամրապնդելու վստահությունն ու անվտանգությունը միջազգային ոլորտում։ Նոր գլոբալ պատերազմի սանձազերծման սպառնալիքը նվազեցնելու, սպառազինության մրցավազքը և դրա տեղափոխումը նոր վայրեր կանխելու համար անհրաժեշտ է կատարելագործել ռազմավարական կայունության պահպանման մեխանիզմները, սպառազինության վերահսկումը»:

«Ռուսաստանը հավատարիմ է մնում միջազգային և ներքին հակամարտությունների կարգավորման համար քաղաքական միջոցների, առաջին հերթին՝ դիվանագիտության և խաղաղության պահպանման մեխանիզմների կիրառմանը: Այն դեպքում, երբ օտարերկրյա պետությունները կկատարեն ոչ բարեկամական գործողություններ, որոնք վտանգ կներկայացնեն ՌԴ ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության համար, այդ թվում՝ կապված կլինեն քաղաքական կամ տնտեսական բնույթի սահմանափակող միջոցների (պատժամիջոցների) կիրառման կամ ժամանակակից տեղեկատվական-հաղորդակցական միջոցների օգտագործման հետ, Ռուսաստանի Դաշնությունը ………..»:

Համեմատելով երկու գերտերությունների ռազմավարական փաստաթղթերը՝ տեսանելի են դառնում նրանց ռազմավարական նպատակների տարբերությունները. եթե ՌԴ-ն սահմանում է, որ ՌԴ առանցքային նպատակն է նպաստավոր պայմաններ ստեղծելը երկրի սոցիալ-տնտեսական կայուն զարգացման համար, ապահովել ազգային անվտանգությունը, ամրապնդել ՌԴ դիրքը որպես ազդեցիկ կենտրոններից մեկը ժամանակակից աշխարհում, ապա ԱՄՆ ռազմավարության առանցքային նպատակն է նոր աշխարհակարգում պահպանել առաջնորդի դերակատարությունը, վերահաստատել գլոբալ առաջնորդությունը, հասնել նրան, որ ԱՄՆ-ն սահմանի միջազգային օրակարգը՝ ձևավորելով նոր գլոբալ նորմեր և համաձայնագրեր, որոնք առաջ կմղեն ԱՄՆ շահերը և կարտացոլեն ԱՄՆ արժեքները:

Հետևելով ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստին՝ կարելի է հստակ հասկանալ թե՛ ՌԴ և թե՛ ԱՄՆ դիրքորոշումները և հավակնությունները, այն, որ յուրաքանչյուր երկրի ներկայացուցչի ելույթն անշեղորեն արտացոլում է իր երկրի ԱԱՌ-ի սահմանած ռազմավարական նպատակները:
Թեև ԱՄՆ-ն աշխարհին հայտարարում է՝ «Մենք առաջնորդվելու ենք դիվանագիտությամբ», սակայն տեսնում ենք, որ նրա առավելապաշտական նկրտումներն ավելի են խորացնելու ՌԴ-ԱՄՆ կոնֆլիկտային հարաբերությունները:

Արփի Աբրահամյան

«Դրօշակ» թիվ 10, 2022թ