Առանց արտաքին լուրջ ֆինանսատնտեսական աջակցության Լիբանանի ճգնաժամը հարթելն անհնար է․ Արմեն Պետրոսյան

Լիբանանում ստեղծված ծանր իրավիճակի լուծման միակ իրատեսական ճանապարհը արտաքին հիմնական հովանավոր երկրների լայն աջակցությունը վայելող կառավարության ձևավորումն է՝ Yerkir.am-ի հետ հարցազրույցում ասաց արաբագետ Արմեն Պետրոսյանը։

«Որովհետև առանց արտաքին լուրջ ֆինանսատնտեսական աջակցության և զուգահեռաբար ներքին, խորքային բարեփոխումների Լիբանանում ստեղծված ճգնաժամային իրավիճակը հարթելն անհնար է»,-ասաց նա։

Նրա կանխատեսմամբ՝ տնտեսական և քաղաքական վիճակը այդ երկրում շարունակելու է վատթարանալ։

Լիբանանահայ համայնքը, նրա խոսքով, կրում է նույն զրկանքները, ինչ Լիբանանի ողջ բնակչությունը և՛ տնտեսական, և՛ առողջապահական, և՛ քաղաքական ու իրավական․ «Համայնքի վիճակը ևս, բնականաբար, մտահոգիչ է և դրա բարելավման հնարավորություններն ուղղակի պայմանավորված են ընդհանուր առմամբ Լիբանանի վիճակով»։

Լիբանանահայության զանգվածային ներգաղթ կազմակերպելը դեպի Հայաստան, արաբագետի դիտարկմամբ, բացասաբար կազդի հայ-լիբանանյան հարաբերությունների վրա, քանի որ լիբանանահայերը առաջին հերթին Լիբանան պետության քաղաքացիներ են, բայց Հայաստանը պետք է պատրաստակամություն հայտնի ընդունելու բոլոր ցանկացողներին, անհատական մակարդակով պետք է ցուցաբերվի աջակցություն, ինչը, ըստ նրա, մշտապես արվել է։

Լիբանան պետությանը տնետեսական օժանդակությունը Հայաստանը հազիվ թե կարողանա ցուցաբերել, նշեց արաբագետը, քանի որ Լիբանանի խնդիրները շատ խորն են և բավական մեծ ծավալի տնտեսական աջակցության մասին է խոսքը, որը համաշխարհային տնտեսական կազմակերպությունները կարող են տրամադրել։ Քաղաքական աջակցության մասով երկկողմ հարաբերությունները բավական բարձր մակարդակի են և դա գրավական է, որ ցանկացած պահի Հայաստանը բարեկամ Լիբանանի ժողովրդի և պետության կողքին է։

Համավարակի այս շրջանում Լիբանանում բողոքի գործողությունների կրկին սկսումը պայմանավորված է երկրում ստեղծված սոցիալ-տնտեսական վատթար իրավիճակով, որն ավելի խորացավ կարոնավիրուսի համավարակի հետևանքով երկրի իշխանությունների մտցրած տնտեսական սահմանափակումներով՝ նշեց Արմեն Պետրոսյանը, ինչպես նաև համաշխարհային տնտեսության զարգացումներով։

«Աշխարհում և Լիբանանում տնտեսական անկումը ավելի խորացրեց լիբանանցիների սոցիալ-տնտեսական վիճակը՝ մի քանի ամսում բնակչության շրջանում աղքատության մակարդակը կտրուկ իջեցնելով․ Լիբանանի բնակչության կեսից ավելիի կենսամակարդակը աղքատության շեմից ցածր է, ազգային արժույթը արժեզրկվել է 60 տոկոսով, իսկ սա նշանակում է երկրում գնաճ է արձանագրվել, որովհետև երկիրը դոլարիզացված է»,-ասաց Արմեն Պետրոսյանը։

Այս պարագայում շարքային լիբանանցին կանգնած էր երկընտրանքի առջև՝ շարունակել պայքարել համավարակի՞ տարածման դեմ, թե՞ սովի։ Շատ շրջաններում մոռացության տվեցին առողջապահական մարտահրավերը և գնացին սոցիալ-տնտեսական խնդիրները վեր հանելու ճանապարհով։

Կրկին ակտիվացած բողոքի գործողությունները նաև կողմնակի հրահրումների հետևանք են՝ նշեց Արմեն Պետրոսյանը։ Լիբանանի նախկին վարչապետ և «Ալ-Մուստաքբալ» սուննիական շարժման ղեկավար Սաադ Հարիրին երկրի նոր վարչապետ Հասան Դիաբի կառավարությանը մեղադրեց հեղաշրջում պլանավորելու համար: Անցյալ շաբաթ Հարիրին վերադարձել է Բեյրութ և նաև ընդդիմության առաջնորդի վերադարձով են պայմանավորում մայրաքաղաքում և այլ քաղաքներում հակակառավարական ցույցերի վերսկսումը: Նախկին վարչապետը, որը ստիպված էր հրաժարական տալ անցյալ տարվա հոկտեմբերի 29-ին՝ Լիբանանը ընդգրկած զանգվածային բողոքի ալիքի պատճառով, այժմ մեղադրանք է առաջադրում իր իրավահաջորդին: Նա պնդում է, որ Դիաբը և իր թիմը ժամանակին չեն մշակել հակաճգնաժամային ծրագրեր, հետևաբար մեղավոր են ֆինանսական դեֆոլտի համար:

«Ինչպես ցանկացած երկում, Լիբանանում էլ կանխատեսելի էր, որ ընդդիմադիրները կօգտագործեն համավարակի հետևանքները իշխանությունների դեմ քաղաքական պայքարի համար։ Անգամ անցյալ հոկտեմբեր-նոյեմբերի բողոքի ցույցերի կուլմինացիոն շրջանում Հարիրին պահպանում էր վարչապետի պաշտոնում մնալու հավանականությունը և նպատակները։ Միայն անհրաժեշտ էին շատ ավելի ազատ գործելու իրավաքաղաքական հիմքեր, բայց ցուցարանները չէին տալիս հնարավորություն՝ երկրի խնդիրների լուծման բանալին նաև անձերի փոփոխության մեջ տեսնելով»,-ասաց Արմեն Պետրոսյանը։

Նախկին վարչապետի վերադարձը իբրև հակակառավարական ցույցերի առաջնորդ, արաբագետը բացատրում է նաև Լիբանանի քաղաքական համակարգի և զուգակցված պետական կառավարման և տնտեսական համակարգի էությամբ․ «Լիբանանը համայնքային երկիր է և ինչպես առանձին անձինք, այնպես էլ կուսակցություններն ունեն հավատարիմ հետևորդներ։ Սունիական համայնքը կառավարության մեջ, որին ներակայացնում էր Հարիրին, ուներ հստակ ուղեգիծ և հավատարիմ կերպով շարունակում է աջակցել Հարիրիին։ Չնայած այս միասնության կառավարության ձևավորմանը, սունիական որոշ խմբեր չեն աջակցում այդ կառավարությանը և շարունակում են իրենց շահերը ներկայացնողների դերում տեսնել Հարիրիին»։

Դեռևս մարտին Լիբանանը հայտարարեց դեֆոլտի մասին. արտաքին պարտքը հասել էր ՀՆԱ-ի 170 տոկոսին։

«Սա նշանակում է, որ երկիրը վճարունակ չէ, էականորեն նվազեցվում է երկրի միջազգային տնտեսական հեղինակությունը։ Կանխատեսելի էր նման վիճակ դեռ անցյալ տարեվերջին, երբ սկսվել և մի քանի ամիս շարունակվում էին այս բողոքի գործողություները, երկրում խորացել էր համակարգային ճգնաժամը՝ այդ թվում տնտեսության մեջ։ 2-3 տասնամյակ վաղեմության խորքային խնդիրները խեղդել էին տնտեսությունը»,-նշեց Արմեն Պետրոսյանը։

Արաբագետի դիտարկմամբ՝ լուծման երկու ճանապարհ կար․ երկրի ներսում խորքային բարեփոխումները և զուգահեռ՝ արտաքին ֆինանսական աջակցությունը։

«Այս տարվա հունվարի վերջին կառավարությունը ուներ նման նպատակներ, բայց համավարակի տարածումը դանդաղեցրեց այդ գոծընթացը։ Իսկ արտաքին աջակցության հնարավորությունները նվազեցին երկու պատճառով՝ առաջին՝ համավարակ և երկրորդ՝ Լիբանանի նոր կառավարությունը չի վայելում ավանդական արտաքին հովանավորների՝ արաբական և եվրոպական երկրների աջակցությունը»,-պարզաբանեց Արմեն Պետրոսյանը։

Աննա Բալյան