Այդ հողերը ձերն են, որոնք, անշո’ւշտ, կրկին ձերն են դառնալու. Yekir.am-ի բացառիկ հարցազրույցը թուրք գրողի հետ

Թուրք գրող Սերքան Էնգինի «Թուրք լինելու` անտանելի ամոթը» հոդվածը մեծ արձագանք էր գտել Հայաստանում:

Yerkir.am-ին հաջողվել է բացառիկ զրույց ունենալ նրա հետ:

-Սերքան Էնգին, գիտեմ, որ Թուրքիայի քաղաքացի եք, բայց ազգությամբ թո՞ւրք եք: Ձեր հայրն ու մայրը թո՞ւրք են:

-Մայրս թուրք է, հայրս` լազ: Ես ինձ լազ եմ համարում:

-Ձեր ընտանիքում հայ չկա՞:

- Ոչ, չկա: Ինձ հայ համարիր, սևամորթ, պաղեստինցի համարիր: Ես բոլոր այն մարդկանց կողքին եմ, ովքեր անտեսվել, նվաստացվել, օգտագործվել են:

-Որպես Թուրքիայում ապրող և Հայոց ցեղասպանությունն ընդունող մարդ` վտանգավոր չե՞ք համարում, արդյոք, այդ մասին բարձրաձայնելը, հոդվածներ գրելը:

-Անշուշտ, հասկանում եմ, որ այդ վտանգը կա, բայց չեմ վախենում անգամ մահվանից կամ բանտարկվելուց: Մտավորական արվեստագետ լինելը դա է պահանջում: Ես այն մարդկանցից եմ, ովքեր ճշմարտության բացահայտման համար պատրաստ են իրենց կյանքը զոհել: Ես աթեիստ եմ` մարտնչող աթեիստ: Իսլամի դեմ գրված հոդվածներ ունեմ: Այս երկրում պատվավոր, լուսավոր մտավորական լինելը, ցավոք, վտանգավոր է: Սակայն մահվանից չեմ վախենում, ամեն վայրկյան պատրաստ եմ դրան:

-Թուրք գրողներից, օրինակ` Օրհան Փամուքի, Թաներ Աքչամի հետ ծանո՞թ եք: Նրանց հետ Հայոց ցեղասպանության թեմայով երբևէ խոսե՞լ եք:

-Նրանց հետ անձամբ ծանոթանալու հնարավորություն չեմ ունեցել: Բայց, իհարկե, նրանց գործերին ծանոթ եմ: Հատկապես նրանց` Հայոց ցեղասպանության ճանաչման վերաբերյալ դիրքորոշմանը լավ տեղյակ եմ:

- Թուրքիայում Հայոց ցեղասպանության մասին խոսելը տաբու է: Դուք, բացի այդ մասին խոսելուց, նաեւ ընդունում, գրում և բարձրաձայնում եք: Ինչո՞ւ: Նման պահվածքը չի՞ ընկալվում որպես ազգի դավաճանություն: Այս ամենի մասին գրում եք մտավորականի անուն վաստակելո՞ւ համար, թե՞ խղճի թելադրանքով` որպես իրական պատմությունից տեղյակ մարդ:

-Խղճի տեր մարդ և մտավորական լինելը ինձ ստիպում են այս ամենի մասին գրել` գիտակցելով անգամ մահվան վտանգը: Այսօր ինձ կարող են հայրենիքի դավաճան անվանել, բայց լավ գիտեմ նաև, որ, վաղ, թե ուշ, պատմությունը բոլորին ճիշտ տեղն է դնելու, և իմ ներկայիս դիրքորոշումը հետագա սերնդի երիտասարդ գրողների համար օրինակ է լինելու: Աշխարհը փրկելու են նրանք, ովքեր խղճի տեր են, ոչ թե նրանք, ովքեր փող, զենք և մեծ գաղափարախոսություններ ունեն:

-Ի՞նչ եք մտածում Հրանտ Դինքի սպանության մասին: Ձեր կարծիքով` Հրանտին ինչո՞ւ սպանեցին:

-Հրանտ Դինքը պետության խորքերում մղվող պայքարի զոհը դարձավ, բայց պատճառը միայն սա չէ, իհարկե: «Իթթիհադ և Թերաքի»-ի (երիտթուրքեր) ժամանակներից մինչ օրս շարունակվող ֆաշիստական կառույցը շարունակում է գործել, ցավոք: Ազգային պետականություն հիմնելու նպատակով այս կառույցը որոշեց ոչնչացնել այն ժողովուրդներին, որոնք սուննի մուսուլմանների կաղապարով չէին: Հայերը, ասորիները, քաղդեացիները, Պոնտոսի հույները ենթարկվեցին ցեղասպանության, նրանց ունեցվածքը բռնագրավեցին: Թուրքիայի նախագահի նստավայրը նույնիսկ պատկանել է հայի:

-Ի՞նչ կարծիքի եք Սևան Նիշանյանի բանտարկության մասին: Հավատո՞ւմ եք Սևանի` կնիք կեղծելու և ապօրինի շինություններ կառուցելու մասին պատճառաբանությանը, թե՞ , հայ լինելով, պետության դեմ հրատարակած աշխատությունների համար բանտարկվելուն:

-Սևան Նիշանյանը այն հազվագյուտ մտավորականներից է, որոնցով ես հիանում եմ: Նրա համարձակությամբ ու սկզբունքայնությամբ ավելի եմ հիանում: Նրա` իսլամի մասին աշխատությունները շատ եմ հավանում: Կրոնի մասին իմ աշխատություններից մեկը նա մի անգամ իր twitter-յան էջում հրապարակել էր: Իհարկե, նրանց նպատակը իսլամի դեմ հոդվածներ գրելու համար Սևանին պատժելն է: Բայց նա բանտարկվելուց մի քանի օր առաջ նույնիսկ հոդված էր հրապարակել «Արդարություն և զարգացում» կուսակցության իրականացրած աշխատանքների մասին` նշելով նաև կուսակցության վատ կողմերը: Նման ազնիվ, մտածածը մարդու երեսին ասող և սկզբունքային մարդով ինչպե՞ս կարելի է չհիանալ:

-Երկու տարուց լրանում է Հայոց ցեղասպանության 100-ամյա տարելիցը: Չե՞ք բացառում արդյոք այն հանգամանքը, որ Թուրքիան կճանաչի Հայոց ցեղասպանությունը:

-Դժբախտաբար, նման բանի հնարավորություն չեմ տեսնում: Բայց ճանաչման դեպքում մարդկության պատմության առաջ Թուրքիան կփառավորվի: Եթե ես լինեի այս երկրի նախագահը կամ վարչապետը Գերմանիայի նախագահ Ուիլլի Բրանդտի` 1970 թվականի դեկտեմբերի 7-ին Լեհաստանում արած ժեստը կանեի` Հայաստանում Ցեղասպանության զոհերի հուշահամալիրում կծնկեի Հայոց ցեղասպանության զոհերի հիշատակի առաջ, նրանց ողջ հարազատներից անձամբ ներողություն կխնդրեի, և այս արարքը թե’ ինձ, թե’ երկրիս չէր նվաստացնի, այլ ընդհակառակը` կփառավորեցներ:

Հարցազրույցը` Արազ Գայմագամյանի

Հ. Գ. - Ի դեպ, անդրադառնալով հարցազրուցավարի անունին/Արազ Գայմագամեան/, թուրք լրագրողն ասաց, որ Արազի` Արաքս գետի մասին, քաջատեղյակ է և սիրում է երգել Արազի մասին երգը, ապա հավելեց. «Այդ հողերը պատկանում են ձեզ` հայերիդ: Ձեր հայրենիքն է, որն, անշուշտ, կրկին ձերն է լինելու»: