Մի՛ խայտառակեք մեր երկիրը

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցը BBC-ի Սթիվեն Սաքուրի հետ՝ վերջինիս HardTalk հայտնի հեռուստածրագրով, արժանացավ սպասվածից քիչ արձագանքի՝ առավելաբար նրա տկար անգլերենը քննադատող։ Ոմանք իրավամբ առաջարկեցին վարչապետին այսուհետեւ անգլերեն լեզվով ելույթներ չունենալ։ Հատկապես քննադատվեց նրա առոգանությունը։

Իրականում միջազգային տարբեր հարթակներում կարելի է հանդիպել շատ ավելի անճոռնի առոգանությունների՝ աշխարհի տարբեր ազգերի բազմագույն ներկայացուցիչների բերանից։ Հետեւաբար բուն խնդիրը առոգանությունը չէ, ոչ էլ բառերն ու դարձվածները, այլ՝ դրանց գործածելու հմտությունը։ Մանավանդ անգլերեն լեզվի պարագայում, որը ամենօրյա զարգացման ու կատարելագործման պայմաններում այսօր դարձել է քաղաքական աշխարհի հաղորդակցման գլխավոր գործիքը։

Չէի ուզենա լեզվական խնդրի վրա ավելի երկար կանգ առնել, սակայն չեմ կարող զանց առնել երկու անհեթեթություն, որոնք ներելի չեն անգամ աշակերտական մակարդակում, եւ որոնք շփոթի մատնեցին, վստահ եմ, BBC-ի բազմամիլիոն լսարանին։

Խոսելով հակամարտության սկզբում Արցախում հայ ազգաբնակչության համեմատական թվի մասին՝ վարչապետը 90 եւ 80 տոկոսները շփոթեց 19-ի եւ 18-ի հետ։ Նա օգտագործեց nineteen եւ eighteen (19 եւ 18) բառերը, փոխանակ ninety (90) եւ eighty (80) բառերն արտասանելու, հուրախություն՝ ադրբեջանցիների։ Նմանապես, ցանկանալով բացատրել, թե Արցախում մարդ-էակներ են ապրում, նա live բառի ձայնավորը ավելի երկար արտասանեց եւ ստացվեց leave, որը նշանակում է…. լքել, թողնել, հեռանալ։ Այսինքն՝ արցախցիները լքում են իրենց երկիրը…

Թողնենք վարչապետի անգլերենը, որը, ի դեպ, չէր կարող ավելի լավը լինել՝ քան նրա աղճատ, հասարակ հայերենը եւ անցնենք բովանդակային մի քանի հարցերի։

Սաքուրի առաջին հարցադրմանը, թե, այսպես կոչված, թավշյա հեղափոխության սկզբում հայերի շրջանում տիրապետող ոգեւորությունը ինչո՞ւ է այժմ հօդս ցնդել (անգլիացին օգտագործեց dashed- խորտակվեց, ջնջվեց բառը), վարչապետը կրկնեց բազմիցս իր կրկնած՝ 2019 թ. տնտեսական աճի ցուցանիշներով Եվրոպայում ամենաբարձրը լինելու, ժողովրդավարության, օրենքի իշխանության, կոռուպցիայի դեմ պայքարի, մամուլի ազատության տեսակետից ամենա-ամենա օրինակելի երկիրը լինելու մասին, որը այդպես էլ չտպավորեց անգլիացի լրագրողին, որն անցավ հաջորդ հարցին՝ հիշեցնելով, որ 2018-ին վարչապետ Փաշինյանը խոստացել էր խաղաղություն բերել հայ-ադրբեջանական հակամարտությանը, այնինչ, ասաց նա, այս հուլիս ամսին Հայաստանը նոր բախումներ հրահրեց, որին զոհ դարձան երկուստեք 17 զինվորներ, որոնց շարքում ադրբեջանցի տարեց մի քաղաքացի։

Փոխանակ այդ հերյուրանքին ըմբերանիչ պատասխան տալու, մեր վարչապետը կրկին հիշեց Հայաստանի բոլոր առաջնորդների մեջ իր առաջինն ու միակը լինելը, որը առաջարկել է սեփական հրաշք բանաձեւը Հայաստանի, Արցախի եւ Ադրբեջանի ժողովուրդների համար հարցի լուծման ընդունելի տարբերակով։ Իրականում Գորդյան հանգույցի նմանվող այդ բանաձեւը, նույնպես, ոչ մի տպավորություն չթողեց Սաքուրի վրա, որը պահանջեց գործնականում ապացուցել, թե վարչապետը պատրա՞ստ է խոստացած խաղաղությանը։

ՀՀ վարչապետը չկարողացավ հակադարձել եւ ինքը վրա տալ, որ Սաքուրը կամ որեւէ այլ մարդ կարո՞ղ է զրկել մի պետություն ինքնապաշտպանության իրավունքից, երբ թշնամին հարձակում է գործում իր սեփական սահմաններից ներս, խաղաղ գյուղերի վրա։ Ավելին՝ ժամանակակից աշխարհում գոյություն ունի կանխարգելիչ հարված (pre-emptive strike) հասցնելու իրավունքը, որն ամենից շատ օգտագործում է Իսրայելը անարգել։ Ի դեպ, վարչապետը բնավ չօգտվեց հարցադրմանը հարցադրումով պատասխանելու փորձված մեթոդից, որը արդյունավետ միջոց է սեփական դիրքորոշումը լսարանին հասու դարձնելու տեսակետից։ Եվ ընդհանրապես, վարչապետն իրեն դրել էր պաշտպանվողի, ավելի շուտ՝ հարցաքննվողի դիրքում, որը «հարցաքննողի» համար միշտ էլ հարմարավետ վիճակ է ստեղծում։

Ընկնելով Սաքուրի տեմպի տակ Փաշինյանը կրկին սայթաքեց, երբ փորձեց արդարանալ, որ հարավային գծով Հայաստանը Արցախին կապող նոր ճանապարհի կառուցման պատասխանատվությունը,- որը անգլիացին համարեց ոչ ավել եւ ոչ պակաս՝ ագրեսիայի դրսեւորում եւ «միջազգային օրենքի կոպիտ խախտում»,- գցեց արցախցիների վրա։

Տարբեր հարցադրումների շարքում բնականաբար անդրադարձ եղավ նաեւ Covid-19 համավարակին եւ Հայաստանում գրանցված բարձր ցուցանիշներին՝ համեմատած հարեւան Վրաստանի եւ անգամ Ադրբեջանի հետ։ Մեր վարչապետը, ինչպես ասում են, լղոզեց այդ հարցը՝ խորհուրդ տալով սպասել աշխարհում վերջնական արդյունքներին։ Այնինչ, իմ կարծիքով, նա ավելի շահեկան դիրք կունենար, եթե պարզապես խոստովաներ, որ հատկապես սկզբնական շրջանում ինքն ու իր կառավարությունը թերագնահատել են համավարակի վտանգը։ Բանավեճերի ժամանակ, երբեմն, սեփական սխալի ընդունումը ուժեղացնում, ավելի համոզիչ է դարձնում հաջորդ հարցերում սեփական տեսակետի ներկայացումը։

Միով բանիվ, ինչպես մի քանի ամիս առաջ արտգործնախարար Զոհրաբ Մնացականյանի հետ հարցազրույցին, Սթիվեն Սաքուրը շատ լավ էր նախապատրաստվել, թերեւս, չեմ բացառում, ազերիների օգնությամբ, ոչ միայն տվյալների հայթայթմամբ… (Ահա թե ինչու վերջինները շտապ ադրբեջաներենի թարգմանեցին հարցազրույցը եւ քանի օր է արդեն պտտեցնում են իրենց հեռուստացանցերով)։

Մեր պետական պաշտոնյաները, եւ առաջին հերթին վարչապետը, գոնե Արցախի հարցում պետք է ունենան, ինչպես շեշտել եմ նախապես, պատրաստի՝ լավ ուսումնասիրված, օտար լսարանների համար շատ մատչելի ու համոզիչ բանաձեւեր, պետք եղած դեպքում դրանք օգտագործելու համար։

Այսուհետեւ մեր որեւէ պաշտոնյա, ներառյալ վարչապետը, օտար լսարանների առջեւ ելույթ պետք չէ ունենան, եթե չեն տիրապետում լեզվին եւ արտահայտչաձեւերին, եթե չունեն գիտելիք եւ այդ գիտելիքները ներկայացնելու կարողություն, զուրկ են սրամտությունից, արագ կողմնորոշվելու կարողությունից եւ բանավիճելու այլ հմտություններից։ Օտար լսարանները պետք չէ շփոթել սեփականի հետ, որտեղ, դժբախտաբար, այսպես կոչված պողոսները շատ են։

Մենք խայտառակելու երկիր չունենք։

ՀԱԿՈԲ ԱՎԵՏԻՔՅԱՆ

Աղբյյուրը՝  azgonline.am