Հնարավո՞ր է խուսափել երրորդ երկրներից ներկրված 750 ապրանքատեսակների թանկացումից. տնտեսագետի դիտարկումները

Երրորդ երկրներից շուրջ 750 ապրանքատեսակների ներկրման դեպքում հունվարի 1-ից գործում են ԵԱՏՄ մաքսային դրույքաչափերը: Հայաստանին տրամադրված արտոնյալ ժամկետը սպառվել է, և ԵԱՏՄ-ի շրջանակում սահմանված նոր մաքսատուրքերի կիրառումն ուժի մեջ է մտել:

    ՀՀ-ը ԵԱՏՄ անդամ է և որոշակի պարտավորություններ ունի՝ նույնականացնելու նաև մաքսային քաղաքականությունը: Yerkir.am-ի հետ զրույցում ՀՅԴ Բյուրոյի տնտեսական հետազոտությունների գրասենյակի համակարգող, տնտեսագիտության թեկնածու, դոցենտ Թադևոս Ավետիսյանը նախանշեց այն հնարավոր տարբերակները, որոնց կարող է բախվել մեր տնտեսական կյանքը մաքսատուրքերի կիրառումն ուժի մեջ մտնելուց հետո: Հունվարի 1-ից մի շարք ապրանքատեսակների համար  սահմանվել են  միասնական մաքսատուրքեր, որոնք գործում են ԵԱՏՄ տարածքում:

  Մտահոգիչն այն է, որ 750-ից ավելի ապրանքների մաքսատուրքերը տարբեր չափերով բարձրանալու են, դրանց մի մասն առաջին անհրաժեշտության ապրանքներ են՝ սննդամթերք, օրինակ՝ բուսական յուղ, կարագ, մսամթերք, թռչնամիս: Այդ ապրանքատեսակների զգալի մասը ներկրվում է ԵԱՏՄ-ից դուրս՝ երրորդ երկրներից: Բնականաբար, մաքսատուրքի բարձրացումը ենթադրում է, որ Հայաստանում այդ ապրանքների վաճառքի գները կբարձրանան: Բայց, ինչպես նկատում է Թադևոս Ավետիսյանը, սա  չի նշանակում, որ համատարած գնաճ կունենանք, որովհետև այդ նույն ապրանքները նաև հնարավոր է ներկրել ԵԱՏՄ երկրներից:  Խնդիրը սպառողի տեսանկյունից վերաբերելու է ընտրության հնարավորության սահմանափակմանը նաև երբ գնորդը կանգնի որակի ընտրության առաջ՝ գնել երրո՞րդ երկրից , թե՞ ԵԱՏՄ անդամ երկրներից ներկրված ապրանք: Այս դեպքում չի բացառվում, որ մրցակցության թուլացումը կհանգեցնի գնաճի:

    ԵԱՏՄ-ից ներկրվող ապրանքներն այսօր մեր շուկայում մրցակցում են նաև երրորդ երկրներից ներկրվածների  հետ, ու երբ դրանք մաքսատուրքի պատճառով թանկանում են, հետևաբար,  դա կարող է բացասական իմաստով  խթանել ԵԱՏՄ-ից ներկրված նույնանուն ապրանքների գների թանկացմանը:  Եթե նորզելանդական կարագի գինը թանկանա,  ռուսական կարագի գինը ևս հնարավոր է, որ բարձրանա: Տեղական արտադրողի համար այդ իրավիճակն առաջին գնահատմամբ պետք է որ դրական ազդեցություն ունենա. երբ երրորդ երկրներից բերվող ապրանքների մաքսատուրքերը  թանկանան, հնարավոր է, որ դա խթանի տեղական արտադրությանը՝ վերլուծում է տնտեսագետը: Բայց դա արդար մրցակցության համար անբարենպաստ պայմաններ  կստեղծի, որովհետև տեղական արտադրանքն ավելի շատ մրցակից է ԵԱՏՄ երկրների, ոչ թե երրորդ  երկրների ապրանքների հետ: Թե 750 ապրանքների մաքսատուրքերի բարձրացումն ինչպիսի սոցիալական և տնտեսական ազդեցություն կունենա, այս փուլում դժվար է գնահատել: Բայց Թադևոս Ավետիսյանի ենթադրությունները մի քանի ուղղություններով են:,-կանխատեսում է տնտեսագետը:

    Թե թանկաացումը քանի տոկոս կկազմի, Թադևոս Ավետիսյանը հիմա   դժվարանում է ասել. ամեն ինչ կախված է այն բանից, թե մրցակցային ինչ պայմաններ ու միջավայր կստեղծվի, տեղական արտադրողներն ինչ չափով կավելացնեն նույնանուն ապրանքների արտադրությունը, ԵԱՏՄ-ից, երրորդ երկրներից  ապրանք ներկրողները գնային ինչ քաղաքականությամբ կառաջնորդվեն՝ կխված  շահույթ ստանալու իրենց նախատեսած չափից: Այս գործոնները ժամանակի ընթացքում կդրսևորվեն, ու ըստ այդմ էլ առարկայական գնահատականներ տալու հնարավորություն կլինի:  

 ,-կարծում է տնտեսագետը:

   Նվազագույն աշխատավարձը բարձրացել է, բայց  դրան զուգադրվում է եկամտահարկի կիրառման քաղաքականությունը. բարձր աշխատավարձի եկամտային  բեռը նվազեցվել է, իսկ ցածրինը մնացել է  նույնը: 

   Տնտեսագետի դիտարկմամբ՝  Հայաստանը  ԵԱՏՄ-ին անդամակցող երկրների շուկայում ինտեգրվելու հնարավորություն ունի:,- ներկայացրեց Թադևոս Ավետիսյանը: Նրա կարծքով այս իրողությունը բավականին մտահոգիչ է. մենք ԵԱՏՄ-ին  անդամակցում ենք՝ որոշակի գին վճարելով: Ու եթե ԵԱՏՄ պայմաններին ենթարկվում ենք,  ուրեմն պետք է գոնե դրական ակնկալիքներ էլ ունենանք՝ օգտվելով ԵԱՏՄ մեծ շուկայում ինտեգրվելու հնարավորությունից:

   Փորձը ցույց է տալիս, որ ԵԱՏՄ անդամ երկրների արտահանումների ցուցանիշներն աճել են, ԵԱՏՄ շուկայում նրանց ապրանքաշրջանառությունն աշխուժացել է, թեև տարբեր երկրներ տնտեսական աճի տարբեր արդյունք են ցույց տվել: Օրինակ՝  Բելառուսն ու Ղազախստանն օգտվել են ԵԱՏՄ մեծ շուկայի լայն հնարավորություններից,  բացի ներկրում-արտահանումից, այդ շուկայում նաև լուրջ կապիտալ է ներդրվել: Ի վերջո,  ԵԱՏՄ անդամ երկրների ինտեգրման նպատակը տնտեսական արդյունք,  եկամուտների ավելացում ապահովելն է: Հայաստանի պարագայում արտահանման առաջանցիկ աճին  արդեն հաջորդել է ցուցանիշի անկումը: Ըստ Թադևոս Ավետիսյանի՝ իրականությունը մտահոգիչ է,  պետությունը լուրջ անելիք ունի՝  արտահանման  25 տոկոս աճից հետո ունենք 9 տոկոս աճ: Այսօրվա կառավարությունը մեր երկրի տնտեսական զարգացման շարժիչը համարում է արտահանումը, որը փաստացի նվազում է գրանցում: