«Եթե նախկինում ճիշտ ժամանակը չէր սա անելու, ապա հիմա հաստատ ժամանակն է». ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի լիագումար նիստում քվեարկության կդրվի Ցեղասպանությունը ճանաչող բանաձև

ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի կանոնակարգի հանձնաժողովը, դեմոկրատ կոնգրեսական Ջիմ ՄաքԳովերնի նախագահությամբ, հավանության է արժանացրել  Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող թիվ 296 բանաձևը Ներկայացուցիչների պալատի լիագումար նիստում մինչև երեքշաբթի կեսօր քվեարկության դնելու որոշումը. տեղեկացնում է  ԱՄՆ Հայ դատի հանձնախումբը: Երկկուսակցական բանաձևը «փակ» ընթացակարգով է անցնելու, ինչը ենթադրում է, որ բանաձևը քվեարկության կդրվի առանց փոփոխությունների:

«Մենք ցանկանում ենք շնորհակալություն հայտնել նախագահ ՄաքԳովերնին՝ իր սկզբունքային ղեկավարության համար, և մեր խորին երախտագիտությունը՝  նախագահ Էնգելին, կոնգրեսական Սմիթին և կոնգրեսական Էշուին` նրանց վճռական ցուցումների համար, որ Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը քվեարկության դրվի լիագումար նիստում»,- ասել է ԱՄՆ Հայ Դատի հանձնախմբի գործադիր տնօրեն Արամ Համբարյանը՝ հավելելով. «Ամենակարևորը՝ մենք կոչ ենք անում մեր համայնքին և կոալիցիոն գործընկերներին՝  այցելելով www.anca.org/call կայքը, շարունակել զանգահարել Կոնգրես ՝ պահանջելով ընդունել  թիվ 296 բանաձևը»:

Նախնական տվյալներով՝  Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևի հարցը կքննարկվի հոկտեմբերի 29-ին՝  ժամը 12: 30-ից սկսած, 1 ժամվա ընթացքում, իսկ Ներկայացուցիչների պալատում քննարկումը կսկսվի 14: 45-ից և կտևի մինչև 1 ժամ: Քվեարկությունը տեղի կունենա դրանից անմիջապես հետո: Ժամկետները ենթակա են փոփոխության՝ պայմանավորված Կոնգրեսի ժամանակացույցով:

Կոնգրեսական ՄաքԳովերնը հանձնաժողովում լսումը սկսել է հզոր ելույթով՝ նշելով, որ թիվ 296 բանաձևը «հնարավորություն է, որ պալատը բարձրաձայն խոսի Հայոց ցեղասպանության մասին և վերջապես ընդունի, որ այն, ինչ իրականում եղել է, ցեղասպանություն է»: «Թեև ԱՄՆ կառավարությունը հայտարարություններ է արել, և Կոնգրեսը տարիներ շարունակ միջոցներ է ձեռնարկել  այդ հարցով, սակայն ոչ ոք իրականում չի հենվել փաստերի վրա և իրերն անվանել իրենց անունով: Բավական է էվֆեմիզմներով խոսել, փաստերը կարևոր են, ճշմարտությունն ասելը կարևոր է, և եթե մեր պատմության մութ էջերը չեն ճանաչվում, դրանք դատապարտված են կրկնվելու»,- ասել է նա:

ՄաքԳովերնի բացման խոսքը հասանելի է այստեղ:

Ներկայացուցիչների պալատի արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի նախագահ, դեմոկրատ կոնգրեսական Էլիոթ Էնգելը և Հանրապետական կուսակցության ներկայացուցիչ Քրիս Սմիթը վճռականորեն խոսել են հօգուտ բանաձևի քվեարկության «փակ» կարգի:

«Մեզանից շատերին մտահոգում են աշխարհի տարբեր մասերում տեղի ունեցող իրադարձությունները: Հայոց ցեղասպանությունը ցեղասպանություն է, և մեզանից շատերին անկեղծորեն մտահոգում են մյուսները, այդ թվում՝ քրդերի նկատմամբ: Դա տեղի է ունենում հենց հիմա, և Թուրքիան կրկին գործողությունների էպիկենտրոնում է: Այսպիսով՝ ես կարծում եմ, որ եթե նախկինում ճիշտ ժամանակը չէր սա անելու, ապա հիմա հաստատ ժամանակն է»,- ասել է Էնգելը:

«Նրանք [Թուրքիան] սպառնում են այլ երկրների: Նրանք սպառնում են մեզ: Երբ 2000 թվականին  ես լսելու էի Թուրքիայի դեսպանին, և սեղանի երկու կողմում հայերն ու թուրքերն էին, նա մեզ սպառնաց Ինջիրլիքով: Անկեղծ, ՆԱՏՕ-ում նման ընկեր ունեցողը թշնամիների կարիք ունի՞»,- հայտարարել է կոնգրեսական Սմիթը:

Բանաձևի ընթացակարգային գործընթացի վերաբերյալ դեմ են խոսել հանրապետական կոնգրեսականներ Ռոբ Վուդալը և Թոմ Քոուլը, ըստ որոնց՝ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովում բանաձևի վերաբերյալ լսումներ չեն եղել: Ի պատասխան՝ ՄակԳովերնը նշել է, որ արտաքին հարաբերությունների հանձնաժողովի հանրապետական և դեմոկրատ անդամները հավանություն են տվել, որ թիվ 296 բանաձևն արագ ընթացակարգով դիտարկվի, իսկ կոնգրեսականներ Էնգելը և Սմիթը հավելել են, որ Հայոց ցեղասպանության փաստերը  վերջին երկու տասնամյակների ընթացքում բազմիցս ներկայացվել են Կոնգրեսի բազմաթիվ լսումներում:

Կոնգրեսական Աննա Էշուն, որը հայկական և ասորական արմատներ ունի, իր խոսքում խնդրել է ընդունել բանաձևը:  «Իմ ընտանիքի անդամները սպանվածների թվում էին: Մայրս տատիկիս հետ փախել է Հայաստանից, իսկ հայրս ՝ քրիստոնյա ասորի, տեղահանվել է Մերձավոր Արևելքից: Երկուսն էլ  ամբողջ կյանքում կրել են օսմանյան թուրքերի վայրագությունների սարսափը»,- ասել է նա:

Էնգելի, Սմիթի և Էշուի նկատառումներն՝ այստեղ: 

Կանոնակարգի հանձնաժողովի այլ անդամներից բանաձևի օգտին հանդես են եկել հանրապետական Ջոզեֆ Մորելին, որը դեռևս Նյու Յորքի նահանգային խորհրդարանում է իր աջակցությունը ցուցաբերել Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձևերին, Դոնա Շալալան, որը ծագումով լիբանանցի է, և պատմել է, թե ինչպես է իր մարոնական ընտանիքը տեղահանվել Հայոց ցեղասպանության տարիներին: Կոնգրեսական Դեբի Լեսկոն նշել է, որ ինքն այդ  բանաձևի համահեղինակ է և աջակցում է դրա ընդունմանը, իսկ կոնգրեսական Մերի Գայ Սքանլոնը շեշտել է, որ Հայոց ցեղասպանության մասին իմացել է Փենսիլվանիայի արխիվներից:

Այսպիսով՝  վերջին 30 տարվա ընթացքում ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի լիագումար նիստում առաջին անգամ քվեարկության կդրվի Հայոց ցեղասպանությունը ճանաչող երկկուսակցական բանաձև, որին սատարում է Ամերիկայի Հայ դատի հանձնախումբը:

Ներկայացուցիչների պալատի հետախուզության հանձնաժողովի նախագահ Ադամ Շիֆի և Ֆլորիդայից հանրապետական կոնգրեսական  Գուս Բիլիրակիսի ղեկավարությամբ մշակված թիվ 296 բանաձևի քվեարկությունը վերջին մեկ շաբաթվա ընթացքում ավելի արդիական է դառնում Թուրքիայի կողմից հյուսիսային Սիրիա ներխուժելու պատճառով: Բանաձևը ներկայումս ունի ավելի քան 140 աջակից: Նմանատիպ բանաձև է շրջանառվում նաև Սենատում, որը մշակել են սենատորներ Բոբ Մենենդեսը և Թեդ Քրուզը, այն ունի 18 աջակից և շարունակում է մեծ թափ հավաքել:

ԱՄՆ Հայ Դատի հանձնախումբը տասնամյակներ շարունակ պայքարել է Թուրքիայի ժխտողական քաղաքականության դեմ ՝ ձգտելով Ամերիկային ներկայացնել Ցեղասպանության իրական պատմությունը: Կոնգրեսի ընթացիկ նստաշրջանի ընթացքում հանձնախումբը սերտորեն համագործակցել է Ներկայացուցիչների պալատի և Սենատի ղեկավարների հետ  2019 թվականի ապրիլին ներկայացված  թիվ 296 և թիվ 150 բանաձևերի համար ձայներ ապահովելու հարցում: Անցյալ շաբաթների ընթացքում հազարավոր նամակներ և հեռախոսազանգեր են ստացվել ամերիկահայ փաստաբանների կողմից արդեն ANCA առցանց պորտալների միջոցով: Հայ դատի հանձնախումբը Արևելյան և Արևմտյան Ամերիկաների, Հայաստանի երիտասարդական միությունների հետ նպատակաուղղված աշխատանք է իրականացնում սոցիալական ցանցերում`  հանրության լայն շերտերի քվեարկությանը նախապատրաստելով:

Հաջակցություն Հայոց ցեղասպանության ճանաչման բանաձևի՝  հանդես են գալիս նաև ԱՄՆ-ի հունական, ասորական համայնքները: Հունական, ասորական և իրավապաշտպան կազմակերպությունների ավանդական աջակցությանն այսօր միացել են նաև հրեական Հակազրպարտչական լիգան և Ամերիկայի հրեական կոմիտեն: 

«Կոնգրեսի այս պատմական բանաձևը, որը թեև վաղուց էր հասունացել, կարևոր քայլ է ամերիկյան հասարակությանը  իրազեկվածության մակարդակը բարձրացնելու և 1900-ականների սկզբին հայերի դեմ Օսմանյան կայսրության կողմից իրականացված սարսափելի ցեղասպանության մասին պատմելու համար,- ասել է Հակազրպարտչական լիգայի նախագահ Ջոնաթան Գրինբլատը:-  20-րդ դարը տեսել է մարդկության պատմության ամենավատ դրվագները՝ սկսած Հայոց ցեղասպանությունից, Հոլոքոստով և Բոսնիայում ու Ռուանդայում կատարված վայրագություններով վերջացրած: Իսկապես, պատմաբանները նշում են, որ Հիտլերն ուսումնասիրել է Հայոց ցեղասպանությունը և աշխարհի անտարբերությանը դրա նկատմամբ, ինչը ոգեշնչել  է  նրան սկսել  իր ցեղասպան արշավն ամբողջ Եվրոպայում: Մենք համարում ենք, որ ցանկացած ցեղասպանության մասին հիշելը և դրա մասին լուսաբանելը՝ լինի Հայոց ցեղասպանությունը, Հոլոքոստը, Բոսնիան, Ռուանդան և այլն, անհրաժեշտ է ապագա ողբերգությունները կանխելու համար, և ամեն ինչ սկսվում է ճանաչումից»:

Ամերիկյան հրեական հանձնաժողովի գործադիր տնօրենն էլ թվիթերյան էջում գրառում է կատարել՝ կազմակերպության աջակցությունը հայտնելով. «Այս շաբաթ ԱՄՆ Կոնգրեսը բանաձև է ընդունում Հայոց ցեղասպանության վերաբերյալ: 1915-ից սկսած՝ Օսմանյան կայսրությունը ոչնչացրեց հայ քրիստոնյա բնակչությունը՝  իրականացնելով 20-րդ դարի առաջին ցեղասպանությունը: Մինչ օրս Թուրքիան փորձում է ժխտել այդ փաստագրված հանցագործությունը: Թույլ մի՛ տվեք: Ահա թե ինչու մենք աջակցում ենք թիվ 296 բանաձևին»: