Այս լավ տղաները եկան ու փակեցին գիտական ամսագրերը. գրականագետն ահազանգում է

Եթե մեզ պատմական հայրենիքից մի բան մնացել է` մեր լեզուն է, մեր լեզուն մեր հայրենիքն է. Մայրենիի օրվան ընդառաջ` Yerkir.am-ի հետ զրույցում ասաց գրականագետ Դավիթ Գասպարյանը: «Վիթխարի Հայաստանից մեզ միայն լեզուն է մնացել, որով ճանապարհ ենք բացում դեպի մեր պատմական աշխարհը: Ժամանակի հետ վերացան մեր բարբառները: Այժմ բարաբառով խոսում են Լոռիում, Շիրակում, Ջավախքում, Ղարաբաղում, մնացածը հավաքովի բարբառներ են»,- մտահոգություն հայտնեց նա:

Ըստ գրականագետի` մեզանից յուրաքանչյուրն օրվա ընթացքում խոսում է հայերենի երեք շերտով` գրական հայերեն, խոսակցական հայերեն ու բարբառ, իսկ գռեհկախոսությունը մեր միջավայրի անպակաս երևույթներից է: Նա կարոտաբաղձությամբ հիշեց, որ խորհրդային տարիներին ռուսական դպրոցները թեև շատ էին, այնուամենայնիվ, իրենք անում էին հնարավորը մայրաքաղաքային հայերենի ստեղծման ու պահպանման համար:

Փոքր-ինչ վրդովվելով` Դավիթ Գասպարյանն ընդգծեց, որ այսօրվա թե՛ մամուլում, թե՛ հեռուստատեսությունում, թե՛ հասարակության տարբեր շերտերում գռեհկաբանությունն է տիրում: «Հեռուստատեսությամբ ելույթ ունեցող մի գյուղապետի խոսք եմ հիշում: Ասում էր` այս տարի մենք «ճգնաժամ» աշխատել ենք: Պարզվեց` ցանկանում էր ասել` տքնաջան ենք աշխատել: Այս վիճակը, դժբախտաբար, իշխող է: Գրքերն անգամ չեն սրբագրվում: Այս ամենին կարող ենք կարևորություն չտալ, բայց այս բոլորը գնում-լցվում է մեր երեխաների ականջը: Լեզուն միակն է, որ փրկել ենք ու պահպանել, և այժմ հստակ ու խիստ միջամտություն է պետք այն անաղարտ պահելու, արժեքը բարձրացնելու համար»,- շեշտեց մեր զրուցակիցը:

Yerkir.am-ի խնդրանքով` Գասպարյանը խոսեց նաև արևմտահայերենի և հայագիտական առարկաների այսօրվա կարգավիճակի մասին: Նա հայտնեց, որ, ըստ ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի, արևմտահայերենը դասվում է մեռնող լեզուների շարքը: Գրականագետը բանաձև է առաջարկում այն փրկելու համար, բայց հիմա նրան լսող չկա: «Երևանում պետք է արևմտահայերենի դպրոց բացել: Ինչո՞ւ պետք է լինի պարսկերեն, չինարեն, ռուսերեն, ֆրանսերեն ու այլ լեզուներով ուսուցում, բայց արևմտահայերենով ուսուցում չլինի: Այդքան սիրիահայեր ու արևմտահայեր են գալիս, նրանց մասին էլ կարելի է հոգ տանել, որ օտար չզգան հայրենիքում: Դասագրքերի խնդիր չկա, նորագույն տեխնիկայի այս ժամանակահատվածում արևելահայերենի հենքով արևմտահայերեն գրքեր գրելը խնդիր չի լինի: Ուսուցիչների խնդիր նույնպես չկա: Այդ դպրոցը կարող է դառնալ արևմտահայերենի կենտրոն, ու գուցե շարժառիթ  լինի, որ արևմտահայ թերթեր տպագրվեն և այլն:
Հայագիտական ամբիոնները բուհերում դարձել են ուսուցչանոց: Հավաքվում են, բան-ման, էսկողմ-էնկողմ, սուրճ են խմում ու դուրս գալիս: Դրանք գիտական կենտրոններ չեն: Շատ ծանր վիճակ է լեզվի, գրականության ինստիտուտներում:  Նորեկները փոխանակ լավացնեն մեր կենտրոն-ինստիտուտների հարցը, մի բան էլ հրաժարվեցին գիտական ամսագրերը հրապարակել: Այս լավ տղաները եկան, փակեցին: Հիմա դրված է նաև Կրթության ազգային ինստիտուտի լուծարման խնդիրը, դա լավ բան չէ: Բայց հուսանք`լավ կլինի, թե չէ այս գործելաոճը լավ բանի չի հանգեցնի: Ամեն բան չէ, որ կարելի է փոխել: Լեզուն եկեղեցու նման է, պահպանողական հատկություն ունի»,- նշեց գրականագետը:

Դավիթ Գասպարյանը մեծագույն ակնածանքով պատմեց նաև մի ռուս ուսուցչուհու մասին, որը երեխաներին Պուշկին է բացատրում տոնական արդուզարդով, ընդգծված ոգևորությամբ: Մեր զրուցակիցը կցանկանար, որ նման պատասխանատվություն նաև մեր ուսուցիչները, դասախոսներն ու այդ համակարգի բոլոր կրողներն ունենան: