2800 տարվա քաղաք ունենք, բայց 10 տարվա սեր էլ չունենք մեր քաղաքի նկատմամբ

Yerkir.am-ի զրուցակիցն է Երևանի տարածաշրջանային համար 1 քոլեջի տնօրեն, Երևանի ավագանու ընտրություններում ՀՅԴ թեկնածու Պարույր Սանթրոսյանը:

-Երևանում անելիքները շատ են: Փոփոխությունները որտեղի՞ց պետք է սկսել:

-Մեզնից պետք է սկսել: Ես գնալով ավելի ու ավելի եմ համոզվում, որ ամեն ինչ մեզնից ու սերնդափոխությունից պետք է սկսել: Տեսեք՝ սա քաղաքային ընտրություններ են ու քաղաքական չպետք է լինեն, թեև քաղաքական տարրեր, այո, ունեն: Չպետք է վերածվի քաղաքական պայքարի:  Եթե սիրում ենք այս քաղաքը, մեր մեջ պետք է տեսնենք այդ փոփոխությունները: Եթե մենք մեզնից սկսենք, և լինի համապատասխան սերնդափոխություն, իսկ ես վստահ եմ, որ կլինի սերնդափոխություն, կունենանք և՛ լավ մայրաքաղաք, և՛ լավ երկիր: Վստահ եմ, որ ով էլ լինի քաղաքապետ, լավ է լինելու: Իհարկե, ցանկանում եմ, որ հաղթի այն թեկնածուն, ում անձամբ ճանաչում եմ 25 տարի ու վստահ եմ, որ նա կկարողանա շատ խնդիրներ լուծել: Սակայն, մյուս կողմից, կարծում եմ՝  ով էլ ընտրվի, լավ է լինելու, քանի որ ես ուզում եմ հավատալ: Ես հավատում եմ մարդկանց, որ, իրոք, մտահոգ են Երևանի խնդիրներով: Նորընտիր քաղաքապետը պետք է հագնի ջինսերը, գնա գործի ու սկսի աշխատել: Պետք է հավաքի լավ, երիտասարդներով համալրված թիմ, իսկ ես նկատել եմ, որ բոլորն էլ ունեն պայծառ երիտասարդներ իրենց թիմում: Պետք է դուրս գալ չինովնիկի կարգավիճակից, քանի որ ես կարծում եմ՝ պաշտոնն աշխատանք է: Եթե քաղաքապետը համարի, որ ինքը ոչ թե պաշտոն է ստացել, այլ ընտրվել է, որ աշխատի, այդ ժամանակ ամեն ինչ էլ կանի:  

-Երևանում շատ խնդիրներ կան՝ տրանսպորտի, աղբահանության, կանաչապատման և այլն: Բացի այս խնդիրների լուծումից, ի՞նչ մշակույթ պետք է ձևավորենք:

-Ես չեմ էլ ցանկանա խոսել աղբահանության մասին, քանի որ ինձ համար նորմալ չէ, որ քաղաքում աղբահանության խնդիր ունենք: Երկրին տիրոջ կարգավիճակով պետք է վերաբերվել, ու այդ ժամանակ և՛ աղբը ժամանակին կտեղափոխվի, և՛ մյուս խնդիրները կլուծվեն: Իսկ մենք ինչ-որ խնդիր ենք ստեղծում, հետո լուծում այն ու կարծում, որ գործ ենք արել: Ես Երևանում ծնված, մեծացած մարդ եմ, մենք ապրում ենք այս քաղաքում, սիրում այն՝ իր բոլոր թերություններով: Խնդիրը պետք է լինի ոչ թե այն՝ «Սանիթեքը» տարա՞վ աղբը, թե՞ ոչ, այլ այն, թե ինչո՞ւ պետք է այսօր մենք խոսենք այդ մասին:

-Մի քանի նիստ, մեկ-երկու որոշումներ, ու աղբահանության խնդիրը կլուծվի, իսկ մյուս՝ մենթալիտետի, մտածելակերպի հարցերի լուծմանն ինչպե՞ս պետք է հասնենք:

-Ես ներողություն եմ խնդրում «Էրեբունի-Երևան» տոնակատարության կազմակերպիչներից, բայց եթե ներքևում տարեթիվը չգրվի, չես իմանա, թե որ թվականի տոնակատարությունն է՝ նույն մարդիկ, նույն ձեռագրով ինչ-որ բաներ են անում: Ընդամենը 30 տարի առաջ մեր հասարակությունը թատրոն գնացող հասարակություն էր, իսկ հիմա անգամ ավագանու նիստերը վերածվում են քաղաքական խնդիրներ լուծելու, թիմերի պայքարի: Այս փոքր երկրում այնքան գաղափարախոսություններ կան: Ընդհանրապես, աշխարհում քաղաքական գաղափարախոսությունները մի քանիսն են, իսկ մենք ունենք 1000 տեսակ հորինված գաղափարախոսություններ, ինչի հետևանքով էլ ավագանու նիստերը դառնում են քաղաքական ինչ-որ հարցեր լուծելու միջոց: Ավագանին պետք է քաղաքի խնդիրներով զբաղվի: Մեզ մոտ սուբյեկտիվորեն են մոտենում շատ հարցերի. ինչո՞ւ այսքան ժամանակ ավագանին մի մանկավարժի բնակարան չի տալիս, մի բանվորի, ով ասենք՝ մեկը 30 տարի աշխատել է «Նաիրիտ»-ում ու այսօր ունի բնակարանի խնդիր: Անպայման պետք է ա՞ստղ լինի, վերևների հետ առնչություն ունենա, որ նոր նրան բնակարան տան: Ինձ պետք է ների ավագ սերունդը, բայց ես կարծում եմ, որ Սովետական միություն, ագիտպրոպ, պրոպագանդայի բաժնի վարիչ՝ այս ամենն իր ներսում կրող մարդը պետք է երիտասարդներին իր տեղը զիջի: Նոր մտածողությամբ երիտասարդները պետք է գան, ու դրա արդյունքում կունենանք փոփոխություններ: Ինչքան էլ ասենք՝ Երևանն ունի 2800-ամյա տարվա պատմություն, բայց, որպես անկախ պետություն, ընդամենը 25-26 տարվա պատմություն ունենք: Մտածողության փոփոխություն է պետք:

-Թեև հիմա բոլորը սպասում են ձեզնից ինչ-որ ծրագրի, բայց երևանցին իր հերթին ի՞նչ անելիքներ ունի:

-Ես վստահ եմ՝ բոլոր 12 թեկնածուների ծրագրերն էլ որ նայեք, հրաշալի ծրագրեր են լինելու, և նույնիսկ չեմ կարծում, որ որևէ մարդ՝ այս 12 թեկնածուներից, վատ մտադրություններ ունի: Այստեղ ընդամենը կարողանալու և ճաշակի խնդիր եմ տեսնում: Ամեն տարի տեսնել եմ հրապարակի նույն տոնածառը, անճաշակ խաղալիքներ ու եղնիկներ, նույն համերգները` նույն մարդկանցով: Երևանում ամեն քայլափոխի զբոսաշրջիկների ենք հանդիպում, բայց ինչ-որ բան այն չէ՝ մեզ մոտ կրեատիվն է պակասում: Կարող է` որևէ մի ակումբում շատ հետաքրքիր է անցնում, բայց, որպես քաղաք, այդ կրեատիվ կոչվածը չկա: Պետք է ընդունել, որ Երևանը, որպես մայրաքաղաք, միայն մերը չէ՝ համահայկական է: Մարդիկ ամեն տարի գալիս են` ոչ միայն իրենց հարազատներին տեսնելու, այլ նաև հանգստանալու: Իսկ հանգստանալու մի քանի տարբերակ ենք առաջարկում՝ գնալ սրճարան, ռեստորան՝ ուտել-խմելու, ու վերջ: Ես շատ քիչ մարդիկ գիտեմ, որ գալիս ու գնում են թատրոն կամ թանգարան: Ես ուրախանում եմ զբոսաշրջիկների այցով, քանի որ ինչքան շատ տարբեր քաղաքակրթությունների հետ շփվենք, այնքան շատ բան կվերցնենք նրանցից: Իրականում, չնայած Սևակն ասել է՝ մենք մեզ ոչ մեկից չենք գերադասում, բայց, կարծես, մենք մեզ գերադասելու խնդիր ունենք: Ինչքան շատ շփվենք, այնքան ավելի շուտ կփոխենք մեր մտածողությունն ու վերաբերմունքը մեր սիրելի Երևանի հանդեպ:

-Բայց արդյո՞ք դա էլ մեր խնդիրը չէ, ճիշտ ներկայացվածության խնդիր ունենք:

-Բնականաբար, այո: Բայց ես չեմ կարծում, որ քաղաքապետը կամ քաղաքապետարանը պետք է այդ հարցով զբաղվի, դա պետք է անեն կոնկրետ այդ հաստատությունները: Եթե դու մշակութային օջախ ես, պետք է այնպիսի գործունեություն ծավալես, որպեսզի գտնես քո շահառուին և քո ասելիքն ասես: Վերջերս աշխատանքի բերումով Գյումրիում գործուղման էի և ուզում էի Գյումրու թատրոնի «Լիր արքա» ներկայացումը դիտել, բայց այդպես էլ տոմս չգտա: Իսկ Երևանում չկա որևէ նոր ներկայացում, որ ես այդպես ջանքեր թափեմ` տոմս գտնելու համար: Բացի այդ՝ արդյո՞ք տարօրինակ չի թվում, որ Երևանում կան թատրոններ, որոնք քաղաքապետարանի ենթակայության տակ են, և կան թատրոններ են, որ մշակույթի նախարարության ենթակայության ներքո են: Կամ էլ դպրոցները՝ հիմնականները քաղաքապետարանի, իսկ ավագները՝ ԿԳՆ-ի ենթակայության ներքո են: Մի տեսակ չի՞ ստացվում երկու տիրոջ ծառայի կարգավիճակ: Ինձ համար անհասկանելի է՝ ինչո՞ւ է ժամանակին նման լուծում տրվել, բայց ես վստահ եմ, որ դա իրավիճակային լուծում է:

-Ընտրությունից ընտրություն մեզ ներկայացնում են լավ ծրագրեր՝ խոստանալով լուծել գրեթե բոլոր խնդիրները: Ի՞նչն է պատճառը, որ այդ ծրագրերը մեծ մասամբ մնում են թղթի վրա:

-Հիմա ես շատ եմ կարևորում մեկ հանգամանք՝ վերջապես մեկ անգամ, թեկուզ գյուղի կամ գյուղապետի մակարդակով, 1991-ից հետո պետք է ունենանք ընտրություններ, որը ամբողջ հասարակությունը կընդունի՝ առանց որևէ քննարկումների: Սա հանդուրժողականության ապահովման երաշխիք կարող է լինել: Քանի որ մեզ մոտ ընտրությունները տեղի են ունենում այնպես, որ երկար ժամանակ ընտրվողը պարտք է մնում ընտրություն կազմակերպողներին, ուստի՝ ծրագրերն էլ մնում են թղթի վրա: Բայց ես հույս ունեմ, որ այս անգամ կունենանք այնպիսի ընտրություններ, որի արդյունքները որևէ մեկի մոտ կասկած չեն հարուցի, այդ ժամանակ նոր ընտրված քաղաքապետն ու նրա թիմն ազատ կլինեն ու որևէ մեկից կախվածություն չեն ունենա: 2800 տարվա քաղաք ունենք, բայց մենք 10 տարվա սեր չունենք մեր քաղաքի նկատմամբ: Ես չեմ զգում, որ մենք շատ ենք սիրում մեր քաղաքը:

-Հետևե՞լ եք ավագանու նիստերի ընթացքին, ասենք՝ ավագանու նիստ է, և քննարկվում է ինչ-որ մեկին տարածք հատկացնելու հարցը՝ մշակութային  կառույց բացելու համար: Անգամ այս դեպքում սկսվում է քաղաքական ենթատեքստով քննարկում՝ այդ տարածքն այսինչյանին էր պատկանում, հիմա տալիս եք կուսակցականի, ով ինչ-որ մեկի եղբայրն է: Շատ չե՞նք քաղաքականացված:

-18 տարեկան եմ եղել, երբ Ղարաբաղյան շարժումը սկսվեց, և այս 30 տարիների ընթացքում չեմ հիշում մի ժամանակաշրջան, երբ մենք ոչ ընտրական շրջանում քաղաքականացված չենք եղել: Ես տեսել եմ տարբեր երկրներում այլ հասարակություններ, որոնց համար բացարձակ միևնույն են ընտրությունների արդյունքները, քանի որ դրանից նրանց կյանքում փոփոխություններ տեղի չեն ունենում. ընտրությունների արդյունքում փոփոխություններ կարող են տեղի ունենալ երկրի արտաքին քաղաքականության բլոկում, բայց ոչ թե` նրանց կյանքում: Ցավոք, այո, մեզ մոտ անգամ դպրոցի տնօրենի ընտրությունն է քաղաքականացված: Չեմ կարծում, որ մենք քաղաքականացվելու բնածին սեր ունենք: Սեփական կյանքով չապրելն է դրա պատճառը. տեսեք, երբ մարդը կայացած է, ինքնաբավ, այդ քաղաքացին արդեն սեփական կյանքով է ապրում, իսկ այսօր մենք նոր զբաղմունք ենք գտել՝ մեր կյանքի դատարկությունը լցնում ենք քաղաքական պրոցեսներով, դրանով ուրախանում ենք, դրանից տխրում: Ես նախանձում եմ ապաքաղաքականացված մարդկանց:

-Ծնվել եք Երևանում, սովորել, աշխատել Երևանում, ճանաչո՞ւմ եք Ձեր հին Երևանը:

-Ցավոք, ոչ, չեմ ճանաչում իմ տեսած Երևանը: Իմ մանկության շենքը հիմա այնպես է ծվարել անճաշակ բարձրահարկերի արանքում, որ խեղճուկրակ տեսք ունի: Ես հասկանում եմ, որ ցանկացած քաղաք, հատկապես՝ Երևանի նման, որտեղ ամեն ինչ մայրաքաղաքում է, բնականաբար, պետք է աճի, զարգանա, չտեղավորվի: Բայց դա չի նշանակում, որ այդ ամենը պետք է արվեր քաղաքն այլանդակության աստիճանի աղճատելու հաշվին: Չեմ կարծում, որ, օրինակ, նորմալ է 5 հարկանի շենքի վրա ևս 3 հարկ ավելացնելը: Ի վերջո, ուզենք, թե չուզենք, քաղաքը պետք է մի ընդհանուր դիմագիծ ունենա: Յուրաքանչյուր քաղաք իր դիմագիծն ունի, մի տեղ լուծումը գտել են` հին քաղաք ունենալով, մեկ այլ տեղ՝ ամբողջ քաղաքը նույն ոճի մեջ կառուցելով, իսկ մենք, որտեղ ազատ 20 մ տարածք ենք գտնում, մեր սեփական շենքն ենք կառուցում: Սա էլ է գալիս քաղաքդ սիրել-չսիրելուց: Եթե դու, իրոք, սիրում ես քաղաքդ, չես կարող ձեռքդ թափ տալ ու ասել՝ ոչինչ, թող այս տարածքում ընկերս մի շենք ունենա: Զուտ հիշողությունների առումով՝ կուզեի տեսնել իմ` վարդագույն տուֆով կառուցված Երևանը: Նորակառույցների մեջ էլ կան հաջող նախագծեր, բայց կուզեի Երևանը կոկիկ ու ճաշակով լիներ:

-Մեր ունեցածով հնարավո՞ր է հասնել դրան, այսինքն՝ այն տձև շենքերով, որոնք կառուցվել են վերջին տարիներին:

-Ես կարծում եմ՝ այնպես չէ, որ քաղաքը կործանված վիճակում է, ու հնարավոր չէ ոչինչ անել: Իհարկե, պետք է նոր նախագծերում որոշակի շտկումներ անել: Տեսեք` երբ իմ ուսանողը տեսնում է, որ դու իրեն նորմալ ես վերաբերվում, ինքն էլ քեզ նորմալ պատասխան է տալիս: Ես զարմանում եմ, որ դժգոհում են սերնդից, քանի որ ես դժգոհելու պատճառներ չեմ ունենում: Հիմա՝ երբ քաղաքի բնակիչը տեսնի, որ ղեկավարներն այս քաղաքի խնդիրներով մտահոգվում են ու քայլեր անում դրանք լուծելու ուղղությամբ, վստահ եմ, որ քաղաքացին էլ կսկսի ավելի խնայելով, սիրով վերաբերվել Երևանին:

Կ. Հ.