Թուրքիայի խորհրդարանում գործը չի է՞լ հասնի Ցեղասպանության օրինագծի քննարկմանը

Տեղեկացրել էինք, որ Թուրքիայում քրդամետ Ժողովուրդների դեմոկրատական կուսակցությունից կին պատգամավոր Սեբահաթ Թունջելը Օսմանյան կայսրությունում տեղի ունեցած կոտորածները ճանաչելու եւ ներողություն խնդրելու օրինագիծ է ներկայացրել երկրի խորհրդարանին: Օրինագծի հաստատման դեպքում Թուրքիան ճանաչելու է Հայոց ցեղասպանությունն ու ապրիլի 24-ը նշվելու է որպես սգո օր, ինչպես նաև տրվելու է նյութական և բարոյական փոխհատուցում:

Yerkir.am-ի հետ զրույցում թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանը նշեց, որ քրդական կուսակցությունը խորհրդարան մտնելուց անմիջապես հետո ուղղակի և անուղղակի կերպով Ցեղասպանության թեման բերեց թուրքական խորհրդարանական օրակարգ: Սկզբում, ըստ նրա, «կոտորած» տերմինն էր օգտագործվում, ակնարկներ էին արվում, իսկ հետո նրանց հռետորությունը փոխվեց:

«Քրդական կուսակցության համար սա ոչ միայն այն խնդիրն է, որ Թուրքիան պետք է ընդունի համամարդկային չարիքը, այլ նրանց գաղափարախոսության անհրաժեշտությունից է սա բխում, քանի որ նրանք պայքարում են մարդու իրավունքների համար, ինչպես նաև ընդդեմ ժողովուրդների և հենց քուրդ ժողովրդի հալածանքների: Ուստի սա նրանց համար քննության պես մի բան էր` կոնկրետ քաղաքական գնահատական տալ քրդերից առաջ հայերի նկատմամբ կիրառված հալածանքներին և դրա գագաթնակետին` Ցեղասպանությանը»,- ասաց Մելքոնյանը:

Ըստ նրա` քրդական այս ուժի քայլերն ունեն երկու հիմք` բխում է նրանց քաղաքական շահերից և գաղափարախոսությունից եւ ունի նաև անկեղծության որոշակի տոկոս:

Մելքոնյանի կարծիքով` այս հայտարարության մեջ ամենահետաքրքրականն այն է, որ ուղղակի հայտարարություններից և քննադատություններից ավելի մի քայլ է արվել` խոսվել է փոխհատուցման մասին, ինչը, անշուշտ, ողջունելի քայլ է:

Ինչ վերաբերում է քայլի հաջողությանը, ապա, թուրքագետի կարծիքով, այն կարող է ունենալ միայն քարոզչական հաջողություն, քանի որ հայտարարությունը քաղաքական քննարկումներում, մամուլում իր տեղը կգտնի:

«Բայց միանշանակ է, որ թուրքական խորհրդարանում, որտեղ քրդերը կազմում են աննշան փոքրամասնություն, և որտեղ գերիշխում են ազգայնամոլական տրամադրություններ, պետք չէ սպասել, որ այն որոշակի հաջողություն կունենա: Թուրքիայի խորհրդարանում երեք տիպի ազգայնամոլներ կան` իսլամական, որը ներկայացնում է Էրդողանի կուսակցությունը, քեմալական, որը ներկայացնում է ընդդիմադիր մի կուսակցություն, և ծայրահեղ ազգայնամոլական` «Գորշ գայլերի» քաղաքական թևը: Այս ամենը հաշվի առնելով` պետք է ենթադրել, որ քննարկումները, եթե անգամ բանը դրան հասնի, կունենան ծայրահեղ ազգայնամոլական բնույթ, հայտարարությունը, բնականաբար, կքննադատվի, իսկ օրինագիծը բացառվում է, որ քաղաքական հաջողություն կունենա, այսինքն` քվեարկությամբ անհրաժեշտ ձայներ ստանա»,- ասաց Մելքոնյանը:

Ըստ նրա` քրդերը սրանով ևս մի քայլ են անում` իրենց կողմը գրավելու համար Թուրքիայում գտնվող ազգային փոքրամասնություններին` դառնալով տեղի ճնշված ժողովուրդների շահերի պաշտպանի դրոշակակիր:

Հարցին, թե օրինագծում պատգամավորը հիշատակել է նաև Դերսիմի, Մարաշի, Սվասի և Չորումի քրդական կոտորածները, հնարավո՞ր է, որ, Հայոց ցեղասպանության հարցը բարձրացնելով, նա ցանկանում է նաև քրդական կոտորածների հարցն առաջ քաշել, Մելքոնյանը պատասխանեց, որ դժվար թե, քանի որ նրանք Դերսիմի հարցը, այսպես, թե այնպես, տարբեր հարթակներից բարձրացրել են:

«Այստեղ մի վտանգավոր կետ կա` չպետք է Հայոց ցեղասպանությունը զուգահեռվի այլ ողբերգությունների հետ, դրանով մերժվում և թուլացվում է Ցեղասպանության բացառիկությունը: Իհարկե, բոլոր ողբերգություններն էլ հավասարապես քննադատելի են, սակայն կա հարցի կոնկրետ իրավական և նեղ մասնագիտական կողմը` Հայոց ցեղասպանությունը բացառիկ է` իր ծավալներով և այն փաստով, որ այն ուղեկցվել է հայրենազրկմամբ` ոչ միայն մարդկանց են կոտորել, այլև  մի ամբողջ ժողովրդի զրկել են իր պատմական հայրենիքի մեծագույն մասից: Ուստի, չեմ կարծում, որ թե՛ քաղաքական, թե՛ իրավական, թե՛ բարոյական առումով ճիշտ է այն համեմատելը մյուս ողբերգությունների հետ»,- ասաց թուրքագետը` ընդգծելով, որ, այնուամենայնիվ, քուրդ պատգամավորի արած քայլի դրական կողմերն ավելի շատ են և ողջունելի: