Ուրուգվայի արտգործնախարարի խոսքը հստակ է

ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ Մարիո Նալբանդյանի հարցազրույցը «Երկիր Մեդիա» հեռուստաընկերությանը:

- Ադրբեջանցիներն առաջին օրը լուռ մնալուց հետո կարծիք հայտնեցին, որ Ուրուգվայի արտգործնախարարի հայտարարությունը սխալ թարգմանությամբ է ներկայացվել: Ի վերջո, ի՞նչ ցանկացավ ասել Ուրուգվայի արտգործնախարարը:

- Ուրուգվայի արտգործնախարարի` Լուիս Ալմագրոյի խոսքը հստակորեն կըսե, որ Լեռնային Ղարաբաղը սերտորեն կապված է Հայաստանին` իր հայ բնակչությամբ, եւ որ Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը կամ միացումը Հայաստանին անոր ապագայի լավագույն ելքն է կամ ճանապարհը: Բայց խեղաթյուրում է բոլոր անոնց կողմե, որոնք այդ ձեւով չեն մեկնաբաներ իր խոսքերը:

- Ադրբեջանցիները տեղեկություն տարածեցին, որ իրենց դեսպանը կապ է հաստատել Ուրուգվայի փոխարտգործնախարարի հետ եւ ստացել վստահեցում, որ Ուրուգվայը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Ինչպե՞ս կարելի է սա մեկնաբանել:

- Մենք ադոր փաստը չունինք: Ուրուգվայի Արտաքին գործոց նախարարության որեւէ մեկ գրավոր կամ բանավոր հայտարարություն լույս տեսած չէ: Մենք ունինք արտաքին գործոց նախարարի` թիվ մեկ պաշտոնական հայտարարությունը, որ կատարվեցավ Ուրուգվայի փոխնախագահ պարոն Աստորիի եւ ազգային երեսփոխանական ժողովի նախագահի ներկայությամբ: Կկարծեմ, որ նախարարի եւ երրորդական կարգի պաշտոնյայի հայտարարության մեջ համեմատություն մը չկա, եթե նույնիսկ այդպիսի հայտարարություն եղած է, որ չենք տեսած` ո'չ գրավոր, ո'չ բանավոր:

- Ուրուգվայի արտգործնախարարի հայտարարությանը հետեւեց Բաքվում ԱՄՆ դեսպանատան պատասխանը, որը ձեռնպահ մնաց որեւէ մեկնաբանություն տալ: Ինչպիսի՞ն է Ձեր գնահատականը:

- Չեմ զարմանար, որ Ամերիկայի կողմե մեկնաբանություն չըլլա: Հավանաբար իրենք անակնկալի են եկած. հայտարարությունը ուժեղ եւ հնչուն է եւ հստակ սահմանում է, որ կընե պարոն նախարարը Ղարաբաղի վերաբերյալ: Չեմ զարմանար, որ ամերիկացիները չեն կարողացած մեկնաբանել, քանի որ հեռու է իրենց մոտեցումներեն եւ սպասումներեն: Բայց նաեւ պետք է ըսեմ, որ Ուրուգվայը Ամերիկյան ցամաքամասի մեջ իբրեւ ինքնիշխան եւ առողջ պետություն` ոչ միայն հայկական հարցի կամ Լեռնային Ղարաբաղի հարցի վերաբերյալ ունեցած է անկախ տեսակետ եւ կեցվածք, այլ նաեւ ուրիշ հարցերու: Վերջերս, քանի մը ամիս առաջ, երբ Պաղեստինի հարցը տակավին չէր ստացած այն տարողությունը, որ ունի այսօր, նույն նախարար Ալմագրոն Լատինական Ամերիկայի մեջ առաջինը հայտարարեց, որ Ուրուգվայը պիտի ճանչնա Պաղեստինի նորաստեղծ, ծնունդ առնելիք պետությունը: Ուրուգվայը լուրջ երկիր է, ան հանգամանորեն կքննե հարցերը եւ ուսումնասիրելե վերջ իր հայտարարությունները կընե:

- Ի դեպ, այդ հայտարարությունից անմիջապես հետո շատերի կողմից այն փաստը արձանագրվեց, որ Ուրուգվայը եղել է առաջին պետությունը, որ ճանաչել է Հայոց ցեղասպանությունը: Արդյո՞ք կապ կա այդ երկու հարցերի շուրջ Ուրուգվայի դիրքորոշման մեջ:

- Ուրուգվայը պատմականորեն եղած է մոտ հայ ժողովրդին: Անկախությունեն վերջ Հայաստանը բարեկամացած է այլ ժողովուրդներու հետ, նաեւ մշակած է եւ խորացուցած է Ուրուգվայի հետ պետական մակարդակի հարաբերություն եւ բարեկամության սերտացում: Ուրեմն մեզ պետք չէ զարմացնե, որ Ուրուգվայը 1965-ին եղած է առաջինը, որ Ցեղասպանություն ճանչած է եւ այսօր ուժեղ հայտարարություն կընե Լեռնային Ղարաբաղի հարցի վերաբերյալ: Իմիջայլոց, երկիր մը նորանկախ պետության կամ ուրիշ երկրի անկախությունը ճանչնալու համար անպայման հայտարարության ճամփով պետք չէ որ երթա. կըրնա չըլլալ, այսինքն` դիվանագիտական կարգով ընդունված է, որ երկրի մը անկախության ճանաչումը կըրնա ըլլալ հայտարարությամբ, կըրնա ըլլալ գործընկերությամբ, երկու երկրներու միջեւ պետական այրերու փոխադարձ այցելություններու ձեւով: Ուրեմն մենք անպայման պետք չէ սպասենք, որ հնչեցնեն ուժեղ հայտարարություն մը, որ չեմ զարմանար, որ տեղի կրնա ունենալ: Պարոն Ալմագրոյի հայտարարության մեջ մենք կգտնենք տվյալներ, որոնք ցույց կուտան, որ Ուրուգվայ վստահություն ունի, թե Լեռնային Ղարաբաղ պետք է անկախ ըլլա կամ միանա Հայաստանին:

- Արտգործնախարարի հայտարարությունից անմիջապես հետո «Երկիր Մեդիա» հեռուստաընկերությանը տված մեկնաբանության մեջ Լեռնային Ղարաբաղի նախագահ Բակո Սահակյանի պաշտոնական ներկայացուցիչը ոչ պատահական համարեց Ուրուգվայի այդ դիրքորոշումը` հիշատակելով 1932 թվականին Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիան: Արդյո՞ք կապ կա այս ամենի մեջ:

- Մոնտեվիդեոյի կոնվենցիան միջազգային կոնվենցիա մըն է, ուր կսահմանվի ի՞նչ կարգավիճակով եւ ի՞նչ պայմաններ պետք է լրացներ ժողովուրդ մը` իր պետությունը կամ իր ազգային ճակատագիրը ճշտելու: Այսինքն` կոնվենցիան կճշտե, թե հողամաս մը կրնա պետություն դառնալ, երբ ունի հատուկ ժողովուրդ, որ կբնակվի իր հողին վրա, ունի յուրահատուկ լեզու հարաբերվելու, երրորդ երկիրներու հետ հարաբերություններ մշակելու պատրաստ է եւ ունի կարելիություն, եւ չորրորդ ու ամենակարեւորը` որ իր ինստիտուցիոնալ զարգացումը կրնա ապահովել այդ երկրի ինքնիշխան գոյությունը:

- Այս ամբողջ քննարկման մեջ մի քիչ ստվերում մնաց եւս մեկ խնդիր` Հայոց ցեղասպանության թանգարան հիմնադրելու հարցը: Մի քիչ ավելի կմանրամասնեք, թե ի՞նչ կատարվեց իրականում:

- Ուրուգվայի մեջ Հայ Դատի հանձնախումբին եւ ընդհանրապես Հարավային Ամերիկայի Հայ Դատի հանձնախումբերու ժրաջան աշխատանքին շնորհիվ, տեղի կարգ մը երեսփոխաններ եւ հատկապես սենատոր Ռաֆայել Միկելինի ներկայացուցած են օրենքի նախագիծ մը, որ Ուրուգվայ ստեղծե հայկական ցեղասպանության նվիրված պետական թանգարան մը: Այդ գործընթացը բավական առաջացած է եւ սենատոր Ռաֆայել Միկելինին կարողացած է հասնիլ անոր, որ այս տարվա բյուջեին մեջ շուտով կքվեարկվի հայկական ցեղասպանության նվիրված թանգարանի մը հատուկ բյուջե:

- Հայաստանում, հատկապես վերջին երկու օրերին ադրբեջանական լրատվամիջոցների ազդեցության տակ սկսեցին խոսել, որ սխալ թարգմանություն է եղել: Ինչպե՞ս կգնահատեք դա, այն միտումը, երբ փորձում են նաեւ սեւացնել:

- Ես կկարծեմ, որ պարզապես դեզինֆորմացիա է, որովհետեւ եթե դուք կարդաք իսպաներենով բովանդակությունը, տեքստը, բառ առ բառ, իր իմաստներու մեջ որեւէ ձեւով տեղ չի կրնար գտնել այն` ինչ որ ազերիները կամ դժբախտաբար նաեւ հայկական որոշ լրատվամիջոցներ կփորձեն հայտարարել: Պարզ են նախարարի խոսքերը, որոնք տեսաերիզի վրա առնված են, եւ մեկ առ մեկ կարելի է լսել եւ շատ հստակ է իր դիրքորոշումը` իբրեւ արտաքին գործոց նախարարի կարծիք ինքնիշխան մեկ պետության, որն է Ուրուգվայը:

-Եվս մեկ կարծիք կա, թե ինչո՞ւ Ուրուգվայը նման քայլի դիմեց: Կարծիք է հնչում, որ Ուրուգվայի համար հեշտ է նման կեցվածք որդեգրել, քանի որ այն տնտեսական կախվածություն եւ կապեր չունի Ադրբեջանի ու Թուրքիայի հետ: Արդյո՞ք Ուրուգվայի ԱԳՆ-ի այս հայտարարությունը Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ սերտ հարաբերություններ չունենալու արդյունք է:

- Այդ տեսակետը կամ արտահայտությունները կչեզոքանան շատ դյուրությամբ: Թուրքիան այսօր Ուրուգվայի հետ կմշակե առեւտրային հարաբերություններ, քանակը չեմ կրնար ճշտել, սակայն, տարիներե ի վեր Ուրուգվայի եւ Թուրքիո միջեւ կան առեւտրական հարաբերություններ: Ուրեմն կարելի է այդ տեսակետը հստակորեն ջրել: Ինչ կվերաբերի Ուրուգվայ-Ադրբեջան. պետք է ըսել, որ Ադրբեջան Հարավային Ամերիկայի ոչ մեկ երկրի հետ այսօր առեւտրական հարաբերություններ կմշակե: Հազիվ քանի մը ամիս առաջ Արժանթինի մայրաքաղաքին մեջ հաստատեց Հարավային Ամերիկայի իր առաջին դեսպանատունը: Դեսպան մը, որ կփորձե բոլոր միջոցները` մարդիկ Բաքու հրավիրելով, խոստումներ ընելով բարեկամության այնպիսի մթնոլորտ ստեղծել, որ խորքին մեջ որեւէ նախընթաց չունի մինչեւ այսօր:

- Այս համաժողովում, որ կազմակերպվել էր, արդյո՞ք ներկա է եղել Հայաստանի դիվանագիտական որեւէ ներկայացուցիչ` արտաքին գործերի նախարարության կամ դեսպանատան անդամ:

-Այո: Այդ սեմինարը, որ կազմակերպվեցավ Ուրուգվայի Հայ դատի հանձնախումբին եւ Ուրուգվայ-Հայաստան բարեկամության խորհրդարանական խմբին, վայելեց Հայաստանի դեսպանատան հովանավորությունը: Հանդիսավոր բացումին հրավիրված էր պարոն դեսպան, որ այս օրերուն կգտնվի Հայաստան եւ դեսպանատան կողմեն խոսք առավ քարտուղարներե մեկը` պարոն Հայկ Հակոբյանը:

- Հայաստանի արտգործնախարարության պրակտիկայում ընդունված է նման միջոցառումերի մասին պաշտոնական լուր տարածել, բայց ԱԳՆ-ն Ուրուգվայում տեղի ունեցած այս հավաքի մասին որեւէ տեղեկատվություն չտվեց: Մի քիչ կարող է ենթակայական թվալ հարցը, բայց, ըստ Ձեզ, ո՞րն է պատճառը:

-Պատճառը ես չեմ կրնար գիտնալ: Հուսամ թե Հայաստանի արտգործնախարարությունը գոհունակություն կհայտնե բերանացի եւ գրավոր, որովհետեւ մենք բոլորս գիտենք, որ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության միջազգային ճանաչումը միայն պիտի նպաստե ապահովելու եւ ամրագրելու Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման իրավունքը եւ հանրապետությունը: Նման հայտարարություն չկատարելը շատ մեծ բացթողում կըլլա Հայաստանի արտգործնախարարության կողմէ, եւ մենք հույս ունինք եւ կսպասենք, որ արտգործնախարարությունը ընդհանրապես կակտիվանա Հարավային Ամերիկայի մեջ:

- Բավարարված եք, արդյո՞ք ,Լեռնային Ղարաբաղի արձագանքից, այն արձագանքից, որ եղավ Ուրուգվայի այս հայտարարության մասին:

- Գոհունակություն հայտնեց Լեռնային Ղարաբաղի նախագահի խոսնակը: Ես կըսեմ, որ այս դիվանագիտական պրակտիկայի մեջ ընդունելի է: Վերջապես ճանաչում չէ եղած, բայց վստահ եմ, որ Ղարաբաղը հետեւած է որոշումին, հայտարարության եւ ուրախ է: