Ամեն մարդ ծափ կուտա, իր ծափի տակ էլ կպարե

Մի ժամանակ պատժելու համար մարդկանց աքսորում էին Սիրբիր, իսկ հիմա շատ գյումրեցիներ ինքնակամ վաճառում են իրենց տունուտեղն ու տեղափոխվում այդ նույն Սիբիրը, որտեղ, անկախ ամեն ինչից, գոնե աշխատանք կա, այսինքն` ապրելու հնարավորություն: Գյումրու փողոցներում շրջելիս ում բարեւ ես տալիս, գրեթե բոլորը խոսում են քաղաքը թողնելու մասին: Այստեղ արտագաղթը ժամ առ ժամ թափ է առնում.

«Եթե աշխատանք չկա, ուրեմն` կյանք էլ չկա: Ով կարող է, ով հնարավորություն ունի, գնում է, ապագա չկա: Մեծամասնությունը պարտքով է ապրում»,- կոսմետիկայի խանութի վաճառողուհի տիկին Մարիամը դժգոհում է նաեւ, որ ընդամենը 120 կմ հեռու գտնվող մայրաքաղաքում նույն աշխատանքի համար ավելի բարձր են վարձրատրում, իսկ Գյումրիում ապրանքի գները եթե բարձր չեն մայրաքաղաքային գներից, ապա ցածր էլ հաստատ չեն: Վաճառողը Երեւանում գոնե մինչեւ 80 հազար դրամ է ստանում է, իհարկե` մեծ բան չէ, բայց այստեղ միջինում 30 հազար են տալիս:

Սիլվա Կարապետյանը պատմում է, որ գյումրեցիների հիմնական մասն աշխատում է սպասարկման ոլորտում, օրվա ապրուստը վաստակում է առեւտրով. «Բայց եթե փող չկա, էդ առեւտուրն էլ արդեն մի բան չէ»:

Անցորդներից մեկը գյումրեցու կյանքն այսպես է ներկայացնում. «Մի հատ գյումրվա ֆռազ ըսեմ` ամեն մարդ ծափ կուտա, ինքն իր ծափի տակ էլ կպարե»: Նա էլ խոստովանում է, որ այստեղ մարդկանց մի մասը ոչ թե միայն ցանկանում է հեռանալ, այլ իրերը հավաքած-պատրաստ սպասում է պահին: Հարցին, թե ինքն էլ կցանականար դուրս գալ, պատասխանում է. «Պարտադիր: Ես արյուն էլ եմ թափել, քրտինք էլ եմ թափել, ժամանակին, բայց ...  Ես հողն ու  ջուրը կսիրեմ, բայց ի՞նչ: Բան  չկա, կերթամ դրսից, կգամ, դպրոց կկառուցեմ, կասեմ`  մեր Արարատը, մեր դպրոցը, հողը կպաչեմ, կերթամ»:

Միակ անցորդը, ով գոհ էր Գյումրվա իր կյանքից, իրավաբանության ֆակուլտետի երրորդ կուրսի ուսանողուհի Հերմինե Սաֆարյանն էր. «Ես մայրաքաղաքը չեմ սիրում, էնտեղ կյանքը շատ աշխույժ է, մեզ մոտ հանգիստ է: Ես սկզբից Երեւանում եմ ընդունվել, չեմ ընտելացել մայրաքաղաքի կյանքին, եկել եմ իմ հայրենի քաղաքը»: Ասում է, որ ոչ բոլորն են անգործ, կան մարդիկ, որ լավ են ապրում. իր ծնողները նորմալ աշխատանք ունեն, ընտանիքը լավ է ապրում:

Հերմինեից հետո նորից շարունակվում են բողոքները` «Էս քառըքըռի մեջ ո՞նց պիտի ապրենք», «Դեռ թունելն է, լույսը չի երեւում», «Աղջիկ ջան, տես ամեն ինչ վաճառվում է: Ծախում են, որ գնան...»:

Արամ Հակոբյանն ասում է, որ 2008 թվականից այս կողմ ոչ մի դրական տեղաշարժ չի եղել քաղաքում ու չկա էլ մի ծրագիր, հայեցակարգ, որը ցույց կտա, թե առաջիկա 5-10 տարիներին քաղաքն ինչ ճանապարհով է զարգանալու. «Քաղաքը դարձել է հանրակացարանի պես մի բան. հույս չկա, մարդիկ չգիտեն, թե ինչպես են վաղն ապրելու: ... Ես սպորտդպրոցի փոխտնօրեն եմ, էնպես չի որ գործազուրկ եմ, բայց 60 հազար դրամով ո՞նց կարող ես ընտանիք պահել: Զավեշտալին այն է, որ աշխատող մարդը չի չկարողանում ապրել»:

Ա. Հակոբյանի խոսքերով, մարդիկ թողնում-գնում են ոչ միայն սոցիալական ծանր պայմաններից ելնելով, այլեւ հուսալքությունից. «Իրավական երկիր ունենալու հավատն է ջախջախվել մարդկանց մոտ: Լավագույն դեպքում մայրաքաղաք են մեկնում, էլ չեմ խոսում երկրից հեռանալու մասին»:

Եվ այս ամենի պատճառը գյումրեցիները տեսնում են այն, որ Երեւանում են կենտրոնացրել ամեն ինչ, հարցնում են, թե ինչու մեկ-երկու նախարարություն, հյուպատոսություն չեն տեղափոխում հանրապետության երկրորդ քաղաքը, ինչու այստեղ գործարաններ կառուցելու ծրագրեր չեն մշակվում. 450-ից ավելի գյուղ Գյումրիին է նայում, նրա զարգանալուց է կախված, բայց եթե այսպես շարունակվի դրանք էլ մի օր վերջնականպես կդատարկվեն:

Այս օրերին ՀՅԴ Գյումրիի կոմիտեն ստորագրահավաք է կազմակերպել, որին մասնակցող գյումրեցիները միանում են «Քվեն ուժ է» շարժմանը, ինչպեսեւ «Այլեւս այսպես ապրել չեմ կարող», «Կառավարությանը` անվստահություն, նախագահին` վերջին հնարավորություն» կոչերին: Ստորագրահավաքի կազմակերպիչներից Արամ Հակոբյանը սրա վերաբերյալ ասաց. «Ես հավատում եմ, որ  մեր ժողովրդի գիտակցության  մակարդակը բարձր է: Նա իր մաշկի վրա է զգացել այս ամենը եւ հասկանում է, որ  5, 10 հազար դրամներով չէ, գիտակցաբար  կմոտենա ընտրություններին, կընտրի ոչ թե անձերին, այլ նրանց գաղափարներն ու ծրագրերը»:

Աստղիկ ԿԱՐԱՊԵՏՅԱՆ