Գաղտնի հավելված, տոնական առիթ և միլիոններ․ ինչպես է ԱԺ-ում պարգևատրումը դառնում կոռուպցիա. Anticor

AntiCor-ը հետազոտել է ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանի կողմից տրված տոնական պարգևատրումների իրավական հիմքերն ու բացահայտել դրանցում համակարգային կոռուպցիոն մեխանիզմ։

1․ ԱԺ նախագահի Կարգադրության բովանդակային հիմքը և իրավական խնդիրը

2025 թ․ դեկտեմբերի 11-ին ՀՀ ԱԺ նախագահ Ալեն Սիմոնյանը ստորագրել է թիվ Կ-322-Ա կարգադրությունը, որով.

• պարգևատրում է
  • ԱԺ պատգամավորներին
  • ԱԺ աշխատակազմի պետական ծառայողներին և աշխատողներին
• պարգևատրման առիթը ձևակերպված է որպես
  «Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ»

Այստեղ առաջանում է առաջնային իրավական հակասություն։

2․ Պարգևատրման «առիթ» vs օրենքով սահմանված «հիմք»

Օրենսդրական սահմանում

«Պետական պաշտոններ և պետական ծառայության պաշտոններ զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» ՀՀ օրենքով՝

Պարգևատրումը միանվագ վճար է, որը տրվում է

• ծառայողական գործունեության (կատարողականի) գնահատման,
• հատուկ առաջադրանքների,
• որակյալ աշխատանքի կատարման համար։

📌 Օրենքը չի նախատեսում պարգևատրում՝
տոնական օրերի, տարեվերջի կամ կրոնական տոների «առթիվ»։

Իրավական հետևություն

• «Ամանորի և Սուրբ Ծննդյան տոների առթիվ» ձևակերպումը
  չի համապատասխանում օրենքով նախատեսված հիմքերին
• Սա ոչ ձևական, այլ նյութական հակասություն է օրենքի և ենթաօրենսդրական ակտի միջև

➡️ Հետևաբար, կարգադրությունը առնվազն հիմքի մասով իրավաչափության լուրջ խնդիր ունի։

3․ «Խնայողությունների հաշվին» հիմնավորման անբավարարությունը

Մամուլում շրջանառվել է, որ պարգևատրումները կատարվել են բյուջետային խնայողությունների հաշվին։

Սակայն․

• Ֆինանսավորման աղբյուրը չի փոխարինում իրավական հիմքին
• Նույնիսկ խնայողությունների առկայության դեպքում
  պարգևատրումը պետք է բխի օրենքով սահմանված չափանիշներից

📌 Այսինքն՝

օրինական աղբյուրը հավասար չէ օրինական նպատակ

4․ Կարգադրության հավելվածի չհրապարակման իրավական գնահատում

Կարգադրությամբ հղում է արվում հավելվածների, որոնք.

• պետք է պարունակեն
  • անվանական պարգևատրումների չափերը
  • շահառուների ցանկը
• սակայն չեն հրապարակվել

Սա առաջացնում է միանգամից երեք իրավական խնդիր

1️⃣ Թափանցիկության խախտում

• Հանրային միջոցների բաշխման տվյալները
  պետք է լինեն հասանելի և ստուգելի
• Հավելվածի բացակայությունը
  փաստացի թաքցնում է բյուջետային ծախսի բովանդակությունը

2️⃣ Վարչարարության ձևի արատ

• Հավելվածը կարգադրության անբաժանելի մասն է
• Առանց դրա՝
  ակտը դառնում է թերի և թերի հրապարակված

3️⃣ Հանրային վերահսկողության բացառում

• Անհնար է պարզել՝
  • արդյոք պարգևատրումները համաչափ են
  • արդյոք կան ընտրովի կամ քաղաքական մոտիվացիաներ

5․ Կոռուպցիոն ռիսկերի համակարգային գնահատում

Այս իրավիճակում առկա են միաժամանակ մի քանի կոռուպցիոն ռիսկային բաղադրիչներ․

🔴 1․ Նպատակի շեղում

Պարգևատրումը օգտագործվում է ոչ թե աշխատանքի գնահատման, այլ
քաղաքական լոյալության կամ «տոնական բոնուսի» տրամաբանությամբ

🔴 2․ Ընտրովիություն

Եթե մամուլում շրջանառվող տվյալը (մոտ 3 մլն դրամ իշխանական պատգամավորներին) իրական է, ապա.

• ստեղծվում է
  ոչ ֆորմալ պարգևատրման սանդղակ
• խախտվում է հավասարության սկզբունքը

🔴 3․ Անհաշվետվողականություն

Հավելվածի չհրապարակմամբ.

• վերանում է հետագա իրավական վերահսկողության հնարավորությունը
• բարդանում է նաև իրավական պատասխանատվության հարցադրումը

6․ Ընդհանուր եզրակացություն

🔹 ԱԺ նախագահի կարգադրությամբ սահմանված պարգևատրման առիթը
չի համապատասխանում օրենքով նախատեսված պարգևատրման հիմքերին

🔹 Հավելվածի չհրապարակումը
խախտում է

• թափանցիկության
• իրավական որոշակիության
• հանրային վերահսկողության սկզբունքները

🔹 Ստեղծվում է բարձր կոռուպցիոն ռիսկային միջավայր, որտեղ
պարգևատրումը կարող է գործել որպես
քաղաքական խրախուսման, այլ ոչ՝ ծառայողական գնահատման գործիք