Լիպարիտյանին Հայաստան են ուղարկել Փաշինյանի իշխանության համար «Օվերտոնի պատուհանը բացելու» նպատակով

Ժիրայր Լիպարիտյանն առանցքային դեր է խաղացել Լևոն Տեր-Պետրոսյանի նախագահության օրոք։ Տեր-Պետրոսյանի թիմում նա ներկայացնում էր քաղաքական գործիչների, այսպես կոչված, «արևմտամետ թեւը», որի նպատակն էր ամեն գնով հաստատել հայ-թուրքական հարաբերություններ և այս գործընթացի արդյունքում Հայաստանը դուրս բերել ռուսական ազդեցության գոտուց: Սակայն Ղարաբաղյան Առաջին պատերազմում հայկական ուժերի հաղթանակը եւ այն ժամանակ Հայաստանի առջեւ ծառացած անվտանգության մարտահրավերները օբյեկտիվորեն թույլ չտվեցին որ «Լիպարիտյանի գիծը» հաղթի։

Այդ իսկ պատճառով 1997 թվականին Հայաստանի և Ռուսաստանի միջև մեծ պայմանագրի (Բարեկամության, համագործակցության և փոխադարձ օգնության մասին պայմանագիրը) ստորագրումից հետո Լիպարիտանը հրաժարական տվեց։ Այդ ժամանակվանից Լիպարիտյանը որպես «քաղաքական գործոն» Հայաստանում այլևս գոյություն չուներ, սակայն պետք է նշել, որ պատերազմի ավարտից հետո՝ 1994 թվականին, Լիպարիտյանը զգալիորեն խանգարեց Հայաստանին «կապիտալացնել» ղարաբաղյան պատերազմում հաղթանակը դիվանագիտական դաշտում։

Ավելին, 1994-ի հաղթանակից հետո, քաղաքագիտական տեսանկյունից տեղի ունեցավ շատ անտրամաբանական շրջադարձ՝ 1994-ին հաղթած Հայաստանը խայտառակ պարտություն կրեց 1996-ին Լիսաբոնի ԵԱՀԿ գագաթնաժողովի ժամանակ։ Սա ցույց է տալիս, թե որքան ամոթալի ու արհեստական արգելքներ կային Հայաստանի այն ժամանակվա իշխանական համակարգում։

Իսկ 2007 թվականից հետո, երբ ընդունվեցին Մադրիդյան սկզբունքները և դրան հաջորդած բանակցությունների գործընթացը տեղի էր ունենում «տարածքներ՝ կարգավիճակի դիմաց» բանաձևի շրջանակներում, «լիպարիտանիզմը»՝ որպես հայաստանյան քաղաքական դաշտի երևույթ վերջնականապես տապալվեց։

Այս երևույթը «վերակենդանացավ» 2020 թվականի դաժան պարտությունից հետո, երբ Հայաստանը ծանր պարտություն կրեց Ղարաբաղյան Երկրորդ պատերազմում, և Թուրքիան ու Ադրբեջանը սկսեցին մարտի դաշտում տարած իրենց հաղթանակը դիվանագիտական ասպարեզում կապիտալիզացնել։

Թե որն է լինելու Հայաստանի պարտության «ճանապարհային քարտեզը», դեռևս պարզ չէ, բայց հենց այստեղ էր, որ Բաքվի և Անկարայի համար հնարավորություն ստեղծվեց ծանր զիջումների նախօրեին բացել «Օվերտոնի ոչ թե պատուհաններ այլ անգամ դռները» Հայաստանի համար։ Եվ շատ կարևոր է, որ այս «Օվերտոնի դռները» բացեր Հայաստանի ներսից մեկը, ոչ թե դրսից։ Մի բան է, երբ Չավուշօղլուն կամ Ալիևը հայտարարում են իրենց մտադրությունների և ցանկությունների մասին, և բոլորովին այլ բան, երբ նրանց հաղորդագրությունները զուգորդվում են Հայաստանի ներսում հայկական անուն-ազգանուն կրող մարդկանց կողմից արտասանվող մտքերի հետ։ Եվ միանգամայն տրամաբանական է, որ հենց այս պահին Հայաստան պետք է գործուղվեր Ժիրայր Լիպարիտանը, ում առաքելությունն է բարձրաձայնել ու ցույց տալ, թե ինչ զիջումների պետք է գնա Հայաստանը։

Կարող եք նաեւ ուշադրություն դարձնել Ազգային անվտանգության հարցերով ԱՄՆ նախագահի նախկին խորհրդական Ջոն Բոլթոնի հնչեցրած թեզերին (որոնք նա հնչեցրել է Երեւանում 2018 թվականի վերջին), որոնք նման են այն թեզերին, որոնք այսօր առաջ է քաշում Ժիրայր Լիպարիտյանը, և պարզ կդառնա, թե թուրքական և ամերիկյան մի շարք շրջանակներ Հայաստանին և նրա ժողովրդին ինչ ճակատագիր են պատրաստում:

Ավելին, Լիպարիտյանին այլ դեր նույնպես վերապահված է, իր նոր «թեզերով» նա պետք է «լուսավորի» Փաշինյանի թիմին, որը գաղափարական տեսակետից շփոթության մեջ են: Ֆենոմենալ է, որ Ցեղասպանությունով անցած ժողովուրդը արգանդից ծնվել է այնպիսի կերպար, ինչպիսին Լիպարիտյան Ժիրայրն է։

Ֆենոմենալ է նաև, որ նման կերպարը լուրջ գործոն էր նույնիսկ այն ժամանակ, երբ Հայաստանը հաղթեց Ղարաբաղյան պատերազմում։ Սա ցույց է տալիս, թե որքանով է հայի օրգանիզմը որպես ժողովուրդ և հասարակություն «հիվանդ», քանի որ Հայաստանում միշտ էլ լայնորեն ներկայացված են եղել ծայրահեղ գաղափարներ՝ «Ծովից ծով Հայաստանից» և ընդհուպ մինչև Հայաստանի ամբողջական կործանման գաղափարը։

Առաջին հայացքից թվում է, թե այս երկու գաղափարները հակասում են միմյանց, սակայն իրականում դրանք «հայ օրգանիզմի» հիվանդության տարբեր դրսեւորումներ են։ Այս երկու տեսակետներն էլ վտանգավոր են հայ ժողովրդի համար նրա անվտանգության ապահովման տեսանկյունից։ Բայց եթե 30 տարի պետականություն ունեցող ժողովուրդը չի կարողանում ձերբազատվել այդ «հիվանդ տարրերից», ապա դա կարող է նշանակել միայն մեկ բան, որ հայ ժողովուրդը որպես «պետություններ ձեւավորող ազգ» դեռ չի կայացել: Եվ դրա գլխավոր պատասխանատուն հայ ժողովուրդի քաղաքական էլիտան է, որը վերջին 30 տարիների ընթացքում չի կարողացել «հայ էթնիկ խմբավորումից» լուրջ պետականաստեղծ ազգ ձևավորել։

Այդ իսկ պատճառով «փողոցային գործիչները» կարողացան հեշտությամբ գրավել կառավարման ղեկը և երկիրը հասցնել գրեթե կործանման եզրին։

Սա՛ է իրականությունը:

Արտակ Հակոբյան

Նյութի աղբյուրը՝ zham.am