Անկեղծորեն ուզում եմ հավատալ, որ նախարար Մնացականյանի պատասխաններում որոշ բացթողումներ կամ անցանկալի պատասխաններ պայմանավորված էին ժամանակի սղությամբ. Արցախի ՄԻՊ

ՀՀ արտաքին գործերի նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի  BBC-ին տված  հարցազրույցը հասարակական լայն քննարկումների և իրարամերժ կարծիքների տեղիք է տվել: Շատերը կարծում են, որ  ՀՀ ԱԳ  նախարարը համաշխարհային հռչակ վայելող  թոք շոուի եթերում  լրագրողի  ուղղած հարցերին պատասխանում է խուսափողական տրամադրվածությամբ,  պաշտանվողի դիրքերից՝  պարտվող դիվանագետի հոգեբանությամբ: Հիմնական մասով Արցախի հակամարտության շուրջ ծավալված զրույցի ողջ  ընթացքում լրագրող  Սթիվեն Շաքուրը  ՀՀ ԱԳ նախարարին ուղղում է  ագրեսիվ, հաճախ պրովոկացիոն և լրագրողական էթիկայի տեսանկյունից միակողմանի հնչող հարցադրումներ: Եվ ահա հաղորդավարի այն պնդմանը, թե 90- ականների կեսերին թվագրվող ինչ  - ինչ  զեկույցների համաձայն հայկական զինված ուժերը բռնություններ և ըստ էության պատերազմական հանցագործություններ են կատարել, նախարար Մնացականյանը  չի հերքում: Նա միայն նկատում է, թե  լրագրողը մի փոքր աղավաղում է իրականությունը: Ի՞նչ իրականության մասին է խոսքը, մի՞թե որևէ իրավական նորմերով արձանագրված է, որ հայկական զինված ուժերը երբևէ որևէ ռազմական հանցագործություն են գործել: Փոխարենն՝ ադրբեջանական կողմից ռազմական հանցագործություններ հայկական կողմի նկատմամաբ եղել են և դրանցից ամենավերջինը 2016-ին էր՝  քառօրյա պատերազմի ընթացքում Թալիշ գյուղում ադրբեջանական զինուժի վայրագությունների արդյունքում   դաժանաբար սպանված և դիակապտված խաղաղ բնակիչները:

ՀՀ ԱԳ նախարար Զոհրաբ Մնացականյանի վիճահարույց զրույցի  այս հատվածի վերաբերյալ   Yerkir.am-ը լսել  է Արցախի Հանրապետության Մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանի մեկնաբանությունը.

-         Նախ և առաջ նկատենք, որ հաղորդավար Սթիվեն Շաքուրը  բավականին սուբյեկտիվ էր, նա  անկողմնակալ չէր, նույնիսկ կասկածներ ունեմ, որ հաղորդումը պատրաստելիս նա օգտվել է  միայն  ադրբեջանական աղբյուրներից: Այս  առումով արդեն իսկ դժվար է նմանատիպ կողմնորոշում որդեգրած հաղորդավարի հետ հարցազրույցի նստել: Անդրադառնալով  նրա  կողմից հղում կատարված  90-ականների կեսերին, իսկ ավելի հստակ  1995-ին թվագրվող  զեկույցներին,  պետք է նշեմ՝ հաղորդավարը նկատի ուներ   Human Rights Watch and Amnesty International-ի  1995-ի զեկույցը, սակայն նա կրկին, կարծում եմ նպատակադրված,  չի  հստակեցնում թե ինչի՞ մասին է իր  հարցը: Այդ զեկույցների  հիմնական անդրադարձը վերաբերել է հատկապես պատերազմի հետևանքներով տեղի ունեցած մարդու իրավունքների խախտումներին, որոնք  հիմնականում կրել են սեփականության իրավունքից զրկվելու բնույթ: Սա  պատերազմական իրավիճակում  գտնվող երկրների համար բացարձակ օրինաչափ երևույթ է, որովհետև եթե ռազմական տեսակետից տարածքների հանդեպ  վերահսկողություն է սահմանվում, այսինքն կոնկրետ տարածքներում ռազմական գործողություններ են կատարվում, ապա բնականաբար մարդիկ փախստականի կարգավիճակ են ստանում և սեփականության իրավունքի հետ կապված խնդիրներ են առաջանում: Իրականում ղարաբաղյան պատերազմի ողջ ընթացքում այս խնդիրը  երկկողմանի բնույթ է կրել: Այսինքն  և´ հայկական,  և´ ադրբեջանական կողմը հավասարաչափ կերպով  կրել են սեփականության իրավունքին առնչվող  այս վնասը: Հետևաբար,  կարծում եմ հարցազրուցավարի կողմից խիստ  և ոչ պրոֆեսիոնալ   վարքի դրսևորում էր  հղում անել այդպիսի զեկույցի, չհստակեցնելով  թե իրականում ինչ խնդրի կամ իրավունքի խախտման մասին է  խոսքը: Հաղորդավարը նույն կերպ  հղում է կատարում  նաև ՄԻԵԴ-ի հայտնի փոխատուցման չափերի  ՝  «Չիրագովն ընդդեմ Հայաստանի» և «Սարգսյանն ընդդեմ Ադրբեջանի»  որոշումներին, ընտրողաբար չտեսնելու տալով այդ որոշումներից մեկը՝  «Սարգսյանն ընդդեմ Ադրբեջանի» և դրա հարակից գործը: Այնպիսի տպավորություն էր ստեղծվում, թե հաղորդավարն ամենայն լրջությամբ խոսում է մարդու իրավունքների   խախտումների և ռազմական հանցագործությունների մասին, այնինչ ՄԻԵԴ-ի տվյալ որոշումները վերաբերում են բացառապես  սեփականության իրավունքի խախտումներին  և որոշ չափով նաև Հայաստանի էֆեկտիվ կոնտրոլի հարցին:

-         Պարոն Բեգլարյան, որևէ իրավական նորմերով  կամ բանաձևով արձանագրվա՞ծ է, որ հայկական զինված ուժերը ղարաբաղյան հակամարտության ընթացքում, այդ թվում նաև քառօրյա պատերազմի ընթացքում  երբևէ որևէ ռազմական հանցագործություն են գործել:

-         Այստեղ ևս հաղորդավարն   իրեն մանիպուլացիա է թույլ տալիս՝    ռազմական հանցագործությունների վերաբերյալ  մեղադրանքները վերագրելով  հայաստանյան կողմին,   այնինչ  իրականում  չկա որևէ միջազգային փաստաթուղթ, որով ուղիղ կերպով մատնացույց արվի մարդու իրավունքների խախտման մեջ մեղադրվող Հայաստանին, այդ թվում նաև ՄԱԿ-ի բանաձևերը, որին ինքը՝ հաղորդավարը,  հղում է կատարում: Այսինքն,  նույն ՄԱԿ-ի բանաձևերով  ՀՀ-ն  երբեք որևէ անգամ չի ներկայացվել որպես կոնֆլիկտի ուղիղ կողմ:

-         Ինչպե՞ս են միջազգային ատյանները գնահատել 2016-ի քառօրյա պատերազմի արդյունքում  Թալիշ գյուղում ադրբեջանկան զինուժի կողմից իրականացված վայրագությունները՝ խաղաղ բնակիչների սպանությունները:   

-         Ես կարծում եմ, որ միջազգային ատյանների կողմից ո´չ քաղաքական, ո´չ իրավական առումներով  այդ դրվագներին   պատշաճ արձագանք այդպես էլ չտրվեց, բայց լիահույս եմ, որ առաջիկա տարիներին Մարդու իրավունքների եվրոպական  դատարանն իրավական գնահատական այնուամենայնիվ  կտա: Այդ և մի շարք այլ ռազմական հանցագործությունների մասով զոհերի հարազատները դիմել են ՄԻԵԴ և այն արդեն ընդունել է վարույթ:

-         Ի՞նչ փուլում է այդ քննարկումն այս պահին ՄԻԵԴ-ում:   

-         Զուտ հրապարակային աղբյուրներից  տեղեկացված եմ, որ արագացված ընթացակարգով քննարկում է լինելու, որովհետև գործ ունենք   կյանքի իրավունքի հետ,  իսկ ՄԻԵԴ-ում սա համարվում է առաջնահերթ քննարկման հարց: Հստակ ժամանակահատվածներ սակայն դժվարանում եմ նշել:

-         Պարոն Բեգլարյան, ձեր կարծիքով ինչո՞վ կարող էր պայմանավորված լինել հաղորդավարի նման կողմնակալ վերաբերմունքը:

-          Իրեն պետք է  հարցնել: Միգուցե որոշ չափով դա կարող էր պայմանավորված լինել հաղորդման ֆորմատով, այսինքն որպես բանավիճող հակառակ կողմ նա պետք է փորձեր ագրեսիվ կերպով հակառակ կողմի դիրքորոշումը ներկայացնել, բայց ես չեմ կարող ասել, որ լրագրողական որևէ  ֆորմատում  նման պահվածքը կարող է նորմալ համարվել, չափազանցված էր: 

-         Ձեր կարծիքով ինչո՞վ էր  պայմանավորված նախարարի պատասխաններում առկա ընդհանուր առմամաբ ամորֆ  ֆոնը,  այն դեպքում, երբ ողջ զրույցի ընթացքում  նախարարի կողմից որևէ անգամ չհիշատակվեց  Արցախի ինքնորոշման վերաբերյալ որևէ միտք կամ ակնարկ, ավելին  ողջ զրույցի ընթացքում ԱԳ նախարարը որևէ բառով  և որևէ բանում չմեղադրեց հակառակորդ կողմի՝ Ադրբեջանի ռազմատենչ քաղաքականությունը ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման գործում: Ակնհայտ միակողմանի տրամադրված հեռուստահաղորդավարին ԱԳ  նախարարը հակադարձվեց  միայն ասելով՝  դուք մի փոքր աղավաղում եք իրականությունը:

-          Դրա պատճառները  պետք է ճշտել կամ իրենից կամ իր մամուլի խոսնակից: Սա մի իրավիճակ է, որտեղ միայն իրենք են լիազորված մեկնաբանել իրենց արտահայտած մտքերը: Անկեղծորեն ուզում եմ հավատալ, որ նախարար Մնացականյանի պատասխաններում որոշ բացթողումներ  կամ անցանկալի պատասխաններ պայմանավորված էին ժամանակի սղությամբ: 

-         Ի՞նչ եք կարծում,  ԱԳ նախարարի պատասխանները ներկայացնում էին միայն իր՝ նախարարի դիրքորոշումը, թե՞  պարոն Մնացականյանն այնուամենայնիվ   բարձրաձայնում էր արցախյան հիմնախնդրի հետ  կապված կառավարության դիրքորոշումը:

-         Քանի դեռ իմ ձեռքի տակ չկան նրա դեմ կամ նրա օգտին խոսող  հստակ փաստեր  կամ հիմնավորումներ, ես նույնիսկ իրավունք չունեմ նման գնահատական տալու:  Հարկավոր է պարոն Մնացականյանին խնդրել, որպեսզի նա ինքը հստակեցնի, թե ինչ նկատի ուներ նա այս կամ այն  պատասխանի դեպքում,  և նրա հատկապես ո՞ր պատասխաններն էին ներկայացնում անձնապես իր  և   կամ  պաշտոնական տեսակետները:

Նվարդ Մանվելյան