Ինջիրլիքի հարցը մոտենում է ավարտին

Ամերիկան ռազ­մապա­­զայի վրայ իրա­­ւունք պա­­հան­­­ջող երեք ամե­­րիկա­­հայե­­րու յա­­րու­­­ցած դա­­տական գոր­­­ծո­­­ղու­­­թիւնը կը շա­­րու­­­նա­­­կուի։ Ցե­­ղաս­­­պա­­­նու­­­թե­­­նէ փրկուած­­­նե­­­րու ժա­­ռան­­­գորդ երեք հա­­յեր 2013 թո­­ւակա­­նին դատ բա­­ցած էին Թուրքիոյ Կեդ­­­րո­­­նական դրա­­մատան դէմ յայտնե­­լով, թէ Ին­­­ճիրլի­­քի ռազ­­­մա­­­պազա­­յին գտնո­­ւած տա­­րածքն ալ զբա­­ղեց­­­նող 500 ար­­­տա­­­վար­­­նոց հո­­ղատա­­րած­­­քը կը պատ­­­կա­­­նի իրենց նախ­­­նի­­­ներուն։ 2013-ին դա­­տը ըն­­­դունող տե­­ղական դա­­տարա­­նը ապա նշած էր, թէ դա­­տական այս նիւ­­­թը կը վե­­րաբե­­րի ո՛չ թէ տե­­ղական դա­­տարան­­­նե­­­րուն, այլ ընտրո­­ւած մաս­­­նա­­­գէտ­­­նե­­­րուն, քա­­նի որ ան ու­­­նի քա­­ղաքա­­կան բնոյթ։

Հա­­մարեա երեք տա­­րի անց յստակ վճի­­ռի մը չհանգող այս դա­­տավա­­րու­­­թեան ըն­­­թացքին 17 Դեկ­­­տեմբեր 2017-ին տե­­ղի ու­­­նե­­­ցաւ ու­­­շագրաւ զար­­­գա­­­ցումներ։ ԱՄՆ-ի 9-րդ շրջա­­նի Ուղղիչ դա­­տարա­­նը, որուն լիազօ­­րու­­­թեան սահ­­­մա­­­նը մօ­­տաւո­­րապէս կը հաս­­­նի Միացեալ Նա­­հանգնե­­րու ամ­­­բողջ արեւմտեան հա­­տուա­­ծին քննեց այս կա­­րեւոր խնդի­­րը։ 2016-ի դա­­տական նիս­­­տին պաշ­­­տօն ստանձնած երեք դա­­տաւոր­­­նե­­­րէն Քո­­զինսքի սե­­ռային բռնա­­բարումնե­­րուն մե­­ղադ­­­րանքին դի­­մած ստի­­պուած եղած էր պաշ­­­տօ­­­նէն հրա­­ժարե­­լու։ Երկրորդ դա­­տաւոր Ռայն Հարտ մա­­հացած էր եւ Ուարտ լաւ մնա­­ցած էր առան­­­ձին։ Այս պայ­­­մաննե­­րու տակ հարկ եղաւ նոր դա­­տակազմ մը ձե­­ւաւո­­րել եւ այսպէս եռեակը ամ­­­բողջա­­ցաւ Հու­­­րո­­­ւից եւ Պեր­­­զո­­­նի մաս­­­նակցու­­­թեամբ։

Այստեղ կ՚ար­­­ժէ յե­­տադարձ ակ­­­նարկով մը վեր­­­յի­­­շել գոր­­­ծընթա­­ցի զար­­­գա­­­ցու­­­մը։ Ժա­­ռան­­­գորդնե­­րը նա­­խապէս իրենց ըն­­­տա­­­նիքին պատ­­­կա­­­նող եւ ապա նախ Զի­­րաաթ դրա­­մատան կող­­­մէ ձեռք դրուած ապա 1923-ին հիմ­­­նադրու­­­թե­­­նէն ետք այդ կա­­լուած­­­նե­­­րուն փո­­խան­­­ցո­­­ւած Կեդ­­­րո­­­նական դրա­­մատու­­­նը պար­­­տա­­­ւոր հա­­մարե­­ցին եւ պա­­հան­­­ջե­­­ցին, որ հա­­տու­­­ցեն իրենց վնա­­սը։ Մինչ այդ Թուրքիոյ հան­­­րա­­­պետու­­­թիւնն ալ մե­­ղադ­­­րո­­­ւած էր եւ այս վեր­­­ջինս որով­­­հե­­­տեւ առա­­ջադ­­­րո­­­ւած մե­­ղադ­­­րանքին դէմ պաշ­­­տօ­­­նական պա­­տաս­­­խան մը չէր փո­­խան­­­ցած, ի սկզբա­­նէ մե­­ղաւոր հա­­մարո­­ւած էր։ Միւս կող­­­մէ դրա­­մատու­­­նե­­­րը ներ­­­կա­­­յացու­­­ցին իրենց պաշտպա­­նու­­­թիւնը։

Ամե­­նեւին այս դա­­տական գոր­­­ծո­­­ղու­­­թիւնը յայտնի է, որ տա­­կաւին եր­­­կար ժա­­մանակ գլխա­­ցաւ մը պի­­տի դառ­­­նայ Թուրքիոյ հաշ­­­ւոյն, քա­­նի որ դա­­տական բո­­լոր նիս­­­տե­­­րը ան­­­խուսա­­փելի կեր­­­պով օրա­­կար­­­գի կը բե­­րեն մի­­ջազ­­­գա­­­յին ար­­­դա­­­րադա­­տու­­­թեան խնդիր­­­նե­­­րը եւ օրի­­նակ­­­ներ կը քա­­ղեն Ա. Աշ­­­խարհա­­մար­­­տէն ետք տե­­ղի ու­­­նե­­­ցած դա­­տական գոր­­­ծո­­­ղու­­­թիւննե­­րէն եւ նոյ­­­նիսկ մին­­­չեւ Նիւրնպերկեան դա­­տավա­­րու­թիւններէն։

ԷՏՎԻՆ ՄԻՆԱՍԵԱՆ

Agos