Իսրայելական և իրանական հրթիռները լիցքավորվել են. գեներալները սպասում են հրամանին

Ահեղ դատաստանի ժամացույցը տկտկում է - ՑԱԽԱԼ-ն ակնհայտորեն ձգձգում է իր կողմից բազմիցս հայտարարված պատասխան հարվածը Իրանին՝ Իսրայելի վրա վերջերս իրականացված հրթիռային հարձակումից հետո: Սպասվում էր՝ այն տեղի կունենա հոկտեմբերի 7-ին՝ Գազայից Պաղեստինյան գրոհի տարելիցի օրը, բայց դա տեղի չունեցավ։ Եվ այստեղ խնդիրը ոչ միայն հակառակորդին հնարավորինս լավ նախապատրաստվելու եւ շփոթեցնելու ցանկության մեջ է, այլեւ լուրջ դժվարությունների, որոնք ծառացած են երկրի ռազմաքաղաքական ղեկավարության առջեւ՝ նախատեսված հարձակման նախաշեմին։

Հոկտեմբերի 1-ին Իրանից Իսրայելին հրթիռային հարվածի հետեւանքների մասին երկու կողմերի առաջին իրարամերժ հայտարարույոթւններից հետո վերջապես մոտեցան արեւմտյան մամուլի կողմից հրապարակվող մասնավոր ընկերությունների արբանյակային օբյեկտիվ լուսանկարները։ Դրանցից երեւում է, որ տվյալ գնդակոծության արդյունավետության մասին ճշմարտությանն ավելի մոտ են հայտնվել իրանցիները, քան իսրայելցիները, իզուր չէ, որ Թեհրանում դրա կատարողներին պետական պարգեւներ են բաժանվել։ Բավական է ասել, որ միայն ՑԱԽԱԼ-ի «Նեւատիմ» կարեւորագույն ավիաբազայում փորձագետները հաշվել են ոչ թե նույնիսկ 10, ինչպես ենթադրվում էր սկզբում, այլ 26 հրթիռային հարված, ընդ որում զարմանալի ճշգրտությամբ հասցվել են նրա կարեւորագույն օբյեկտներին, այդ թվում՝ թռիչքուղիներին եւ նորագույն ինքնաթիռները պահելու անգարներին։ Նրանց մի մասը հասցրել է օդ բարձրանալ, բայց դատելով այրված հետքերից՝ ոչ բոլորը։ Այնպես որ, այնտեղ ոչնչացված ամերիկյան F-35-ների մասին պնդումները կարող են հեռու լինել բլեֆից։

Ներկայացված լուսանկարների եւ տեսանյութերի իսկությունը հաստատել է նույնիսկ The Washington Փոստ-ը: Չիմանալով, թե ինչպես հակազդել այս փաստագրական վկայություններին` իսրայելական մամուլը բավականին անշնորհք կերպով փորձում է ապացուցել իրանական հարվածի թուլությունն այն բանից, թե «չէ որ նույնիսկ ոչ ոք չի զոհվել», կարծես մարդկային բարձր զոհերն ապացուցում են ինչ-որ բանակի ուժը: Իսկ եթե այդ 26 հրթիռները թռչեին ոչ թե ավիաբազայի, այլ Թել Ավիվի ոչ ավելի լավ պաշտպանված բնակելի թաղամասերի ուղղությամբ, քանի հարյուր կամ նույնիսկ հազարավոր մարդ կմահանար։

Իսրայելի ղեկավարության համար անհանգստացնող այլ նորություններ էլ են ստացվել։ «Ալ Ջազիրա»-ի հաղորդմամբ՝ աշխարհի սեյսմիկ ծառայությունները, այդ թվում՝ Հայաստանում, որտեղ Սպիտակի երկրաշարժից հետո նրանց աշխատանքը լավ կարգավորված է, Իրանի Սպահան քաղաքից ոչ հեռու Ռիխտերի սանդղակով 4,6 բալ ուժգնությամբ տարօրինակ երկրաշարժ են գրանցել: Դրանից հետո, իբր, հետցնցումներ չեն եղել, ինչը սովորաբար տեղի է ունենում մեկ պայթյունի արդյունքում: Որոշ փորձագետներ ենթադրում են՝ Իրանը, հնարավոր է, արդեն անցկացրել է միջուկային զենքի գաղտնի փորձարկում եւ նույնիսկ պատրաստի մարտագլխիկներ ունի, ինչը կարող է արմատապես փոխել ողջ ռազմավարական պատկերը տարածաշրջանում: Պաշտոնական Թեհրանն առայժմ հրաժարվում է ընդունել այդ տեղեկատվության հավաստիությունը՝ վկայակոչելով այն, որ ուժի մեջ է մնում Գերագույն այաթոլլա Ալի Խամենեիի ֆեթվան, որն արգելում է միջուկային զենքի նման փորձարկումներն ու արտադրությունը: Միջազգային գործակալությունները չեն հաստատում դրանց անցկացման փաստը։ Սակայն դրանից հետո Իրանի խորհրդարանի 39 պատգամավորներ արդեն դիմել են Խամենեիին՝ կոչ անելով չեղարկել նշված ֆեթվան, եւ այդ կապակցությամբ կասկածներն արդեն սերմանվել են տեղեկատվական տիրույթում:

Ամեն դեպքում, ամերիկացի փորձագետներն այս պահին ելնում են նրանից, որ Իրանի «ատոմային նախագիծը» ֆիզիկապես ոչնչացնելու Իսրայելի փորձերը, ամենայն հավանականութայմբ, միայն կարագացնեն դրա իրականացումը: Պատահական չէ, որ, ըստ երեւույթին, Բայդենի վարչակազմը կտրականապես պահանջել է Իսրայելից Իրանի վրա իր ենթադրյալ պատասխան հարձակման ժամանակ հարվածներ չհասցնել իր միջուկային օբյեկտներին, որոնք առաջինը սպառնացել է «աղբակույտի» վերածել ավիացիան, «Տոմոգավկ» տիպի թեւավոր հրթիռներով, «Երիխոն» բալիստիկ հրթիռներով եւ «էյթան»տեսակի հեռահար անօդաչու թռչող սարքերով։ ԱՄՆ նախագահը, մասնավորապես, ասել է՝ Իսրայելը պատասխան գործողությունների իրավունք ունի, բայց դրանք պետք է լինեն «համաչափ»։ Վաշինգտոնում, ամենայն հավանականությամբ, ելնում էին ոչ միայն իսրայելական համանման թիրախներին հակահարվածի վտանգից, այլեւ «Դատաստանի օրվա» սեփական զենքին Թեհրանի մոտ լինելու մասին նրա հաստատ ունեցած տեղեկատվությունից։ Աշխարհում մնացած բոլոր իրադարձություններից բացի, պակասում էր նաեւ միջուկային պատերազմը Մերձավոր Արեւելքում։

Որպես իր երկրորդ առաջնային նպատակ Իսրայելի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը նշել է իրանական նավթարդյունահանման եւ նավթավերամշակման օբյեկտները: Բայց այստեղ էլ այն բախվեց ամերիկյան առարկությունների։ Վախենալով, որ այս քայլից հետո նավթի համաշխարհային գները կտրուկ կբարձրանան, որի գնանշումներն արդեն գերազանցել են մեկ բարելի դիմաց 80 դոլարը, Սպիտակ տունը, ճիշտ է, ավելի մեղմ ձեւով խնդրել է իսրայելցի դաշնակիցներին ձեռնպահ մնալ դրանից: Փոխարենը նրանց առաջարկվել է «լիակատար քաղաքական աջակցություն», կարծես թե ԱՄՆ-ում նախընտրական քարոզարշավի պայմաններում այնտեղ որևէ մեկը կհամարձակվի հրաժարվել Իսրայելից, իսկ զենքի լրացուցիչ մատակարարումները վատ նորություն են Կիևի համար։ Դրանց նոմենկլատուրան քննարկում է Իսրայելում գտնվող ԱՄՆ կենտրոնական հրամանատարության ղեկավար, գեներալ Մայքլ Կուրիլլան։ Նախանշված բոլոր նպատակների առարկայական քննարկման համար Իսրայելի պաշտպանության նախարար Յոավ Գալանտը հոկտեմբերի 9-ին պետք է մեկներ ԱՄՆ՝ Պենտագոնի ղեկավար Լլոյդ Օսթինի հետ հանդիպման: Bloomberg-ն ուշադրություն է հրավիրել նախօրեին ԿՀՎ տնօրեն Բըրնսի արած այն հայտարարությանը, թե տարածաշրջանում «կա ոչ միտումնավոր բախումների, թյուրիմացությունների, գործողութունների հավանականություն, որոնք սկսում են ապրել իրենց կյանքով»: Բըրնսը նաեւ «վստահություն» է հայտնել, որ Իսրայելի ղեկավարությունը «հաշվի կառնի Սպիտակ տան մտահոգությունները»: Այն, որ վերջին պահին կամակոր Նեթանյահուն հետաձգեց Գալանտի ուղեւորությունը, հուշում է, որ առաջինն այնքան էլ տրամադրված չէ հաշվի առնել որեւէ մեկի մտահոգությունները, բացի սեփականից: Իսկ դա էլ ավելի անկանխատեսելի է դարձնում ընդհանուր իրավիճակը տարածաշրջանում։ Jerusalem Փոստ-ը գրում է. «դժվար է ասել, թե ինչն է հանկարծակի չեղարկման պատճառը՝ քաղաքական խաղե՞րը, թե՞ Իսրայելի ղեկավարության եւ ԱՄՆ-ի միջեւ հարաբերությունների հնարավոր խզումը: Ամեն դեպքում, դա շատ վատ է»: Եվ հետո ասպարեզ հայտնվեց նաեւ ամերիկացի հայտնի հրապարակախոս Բոբ Վուդվարդի «Պատերազմ» նոր գիրքը, որում նա մեջբերում է Բայդենի ակնարկները Նեթանյահուի մասին՝ որպես «շան որդի» եւ «վատ տականք»:

Ի պատասխան այդ սպառնալիքների՝ Իրանն ինքը նույնպես հստակ հեռանկար է գծել Իսրայելի համար։ Իր տնտեսական ենթակառուցվածքներին հարվածների դեպքում Թեհրանը եւս սպառնում է «իսպառ քանդել» վերջինիս էներգետիկան։ Այնտեղ նույնիսկ, առանց վարանելու, կոնկրետ նպատակներ են անվանում։ Դրանք Հադերի եւ Աշկելոնի երկու խոշորագույն ջերմաէլեկտրակայաններն են՝ 2.5 միլիոն ԿՎտ /ժ տեղադրված հզորությամբ, որոնք արտադրում են երկրի ամբողջ էլեկտրաէներգիայի կեսը, եւ Հայֆա եւ Աշդոդ նավահանգիստներում գտնվող նավթավերամշակումը, որտեղ կենտրոնացած է Իսրայելի ամբողջ նավթավերամշակումը: Նրա էներգիայի հիմնական հենասյուների նման կենտրոնացումը, տնտեսապես ծախսարդյունավետ, ազգային անվտանգության տեսանկյունից, երկրի իրավիճակը շատ խոցելի է դարձնում։ Հին ժամանակներում, երբ այն հուսալիորեն պաշտպանված էր իր ռազմաօդային ուժերի եւ ՀՕՊ-ի կողմից, դա մեծ նշանակություն չուներ: Այնուամենայնիվ, հիպերձայնային հրթիռների եւ անօդաչու թռչող սարքերի դարաշրջանում պետք է բացարձկապես պարզ լինի, որ յուրաքանչյուր ոք, ով ապրում է «բյուրեղյա տանը», հատկապես Իսրայելի նման կոմպակտ տանը, չպետք է քարեր նետի: Վաշինգտոնը, օրինակ, նախկինում նրան լիովին աջակցում էր հարեւանների տարածքում միջուկային օբյեկտների ոչնչացման հարցում, իսկ հիմա նա նախընտրում է ձեռնպահ մնալ դրանից։

Այսպիսով՝ Իրանին իր ծրագրված զանգվածյին հարվածի ընթացքում, որից Իսրայելը, հավանաբար, այլեւս չի կարողանա նահանջել անխուսափելի «դեմքի կորստի» պատճառով, նա, ամենայն հավանականությամբ, կկենտրոնանա այն մասի վրա, որտեղ խոստացել է ոչնչացնել իրանական հրթիռների արձակման կայանքներն ու պահեստարանները, օդանավակայանները, ՀՕՊ համակարգը, ռազմարդյունաբերական համալիրի օբյեկտները, հրամանատարական կենտրոնները: Դա անելը նույնպես հեշտ չի լինի իրանական տարածքի ընդարձակության պատճառով։ Հաշվի առնելով Իսրայելից մինչեւ Իրանի կենտրոնական հատված թռիչքի ժամանակը, որը կազմում է առնվազն մեկ ժամ՝ հրամանատարույթունը կհասցնի իջնել բունկերներ, ինքնաթիռները կթռչեն, հրթիռները կհեռացվեն, կամ բաց դիրքերից կգործարկվեն հանդիպակաց հարվածի դեպքում:

Ընդհանուր առմամբ, որոշ միջազգային փորձագետների կարծիքով, եւ Իրանը, եւ Իսրայելը ստեղծված պատային իրավիճակում, եթե ռացիոնալ դատենք, օբյեկտիվորեն կբեմադրեն ներկայացում, ինչպես դա եղել է նախկինում, իրանական ավազների եւ ավզաթմբերի լայնածավալ ռմբակոծությամբ, որի արդյունքները յուրաքանչյուր կողմ կարող էր հետո հայտարարել իր հաղթանակը։ Բայց չի կարելի դիտարկումից բացառել այն իռացիոնալ սկզբունքը, որը հաստատվել է Իսրայելի ներկայիս ղեկավարության մեջ։ Նայելով այն գործողություններին, որոնք նա իրականացնու է Գազայում եւ Լիբանանում, հեշտ է պատկերացնել, որ այն կանգ չի առնի նաեւ Իրանի նկատմամբ ամենավտանգավոր էսկալացիայի առջեւ։ Եվ հետո «Դատաստանի օրվա ժամացույցի» ժամանակը կարող է արագորեն մոտենալ տասներկուսին: Տարածաշրջանում բոլորի համար:

Դմիտրի Մինին

Աղբյուրը՝ fondsk.ru-ի

Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի