Հունաստանում կայացել է հրապարակային ասուլիս-զրույց Սևան Նիշանյանի հետ

Աղբյուրը՝ «Ազատ օր»

Յու­նա­րէ­նով հրա­տա­րա­կո­ւող «Ար­մե­նի­քա» պար­բե­րա­թեր­թին խմբագ­րու­թիւ­նը ող­ջու­նե­լի նա­խա­ձեռ­նու­թիւ­նը ու­նե­ցած էր հրա­պա­րա­կա­յին ա­սու­լիս-զրոյց մը կազ­մա­կեր­պե­լու վեր­ջերս ­Յու­նաս­տան ա­պաս­տա­նած ­Թուր­քիոյ հայ քա­ղա­քա­կան բան­տար­կեալ ­Սե­ւան Ն­շա­նեա­նի հետ։

Ուր­բաթ՝ 15 ­Սեպ­տեմ­բե­րի ե­րե­կո­յեան ժա­մը 8էն սկսեալ, ­Գա­րէա­յի «Ա­զա­տա­մարտ» ա­կում­բը լե­ցու­ցած էին Ա­թէն­քի տար­բեր շրջան­նե­րէն ե­կած տա­րեց թէ ե­րի­տա­սարդ հա­յեր, նաեւ՝ ո­րոշ թուով յոյ­ներ։ ­Բո­լո­րին մէկ­տե­ղած էր հե­տաքրք­րու­թիւ­նը՝ մօ­տէն տես­նե­լու եւ ճանչ­նա­լու վեր­ջին ա­միս­նե­րուն մա­մու­լի է­ջե­րուն յա­ճա­խա­կի լրա­տո­ւու­թեան թի­րախ դար­ձած հայ մտա­ւո­րա­կա­նը, գրո­ղը, հե­տա­զօ­տո­ղը, լե­զո­ւա­բանն ու հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան գոր­ծի­չը՝ ­Սե­ւան Ն­շա­նեա­նը։

Զե­կու­ցա­կան հա­ւա­քին նիւթ ծա­նու­ցո­ւած էր՝ «­Քա­ղա­քա­կան եւ ըն­կե­րա­յին կա­ցու­թիւ­նը Թուր­քիոյ մէջ 16 ­Յու­լիս 2016ի յե­ղաշրջ­ման փոր­ձէն ետք»։

Ե­րե­կո­յին բա­ցու­մը կա­տա­րեց, օ­րո­ւան նիւ­թը կա­րե­ւո­րեց, եւ ամ­փոփ գի­ծե­րու մէջ զե­կու­ցա­բե­րին ներ­կա­նե­րուն ծա­նօ­թա­ցուց խմբագ­րա­կան կազ­մի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ ըն­կեր ­Յով­հան­նէս ­Ղա­զա­րեան։ Ան նաեւ զե­կու­ցա­բե­րի կող­քին տեղ գրա­ւե­լու հրա­ւի­րեց ըն­կե­րու­հի Ա­րաք­սի Ա­բէ­լեան-­Գո­լա­նեա­նը, որ­պէս­զի յու­նա­րէ­նի թարգ­մա­նէ ե­լոյ­թը։

Սե­ւան Ն­շա­նեան իր խօս­քին սկսաւ նախ նե­րո­ղու­թիւն խնդրե­լով ներ­կա­նե­րէն՝ իր տկար հա­յե­րէ­նա­խօ­սու­թեան հա­մար. «թէեւ հա­յե­րէ­նով ա­ռօ­րեայ ու ան­մի­ջա­կան հա­ղոր­դակ­ցու­թեան ո­րե­ւէ դժո­ւա­րու­թիւն չու­նիմ, բայց կը դժուա­րա­նամ լիար­ժէք հա­յե­րէ­նով կա­տա­րե­լու քա­ղա­քա­կան եւ հա­սա­րա­կա­կան վեր­լու­ծում­նե­րը»,- յայտ­նեց Ն­շա­նեան եւ ներ­կա­նե­րուն հա­մամ­տու­թեամբ ո­րո­շեց մա­սամբ հա­յե­րէ­նով եւ ընդ­հան­րա­պէս անգ­լե­րէ­նով ար­տա­յայ­տո­ւիլ։

Զե­կու­ցա­կան ե­րե­կոն եր­կու բա­ժի­նով ըն­թա­ցաւ։ Ա­ռա­ջի­նը եւ գլխա­ւոր բա­ժի­նը յատ­կա­ցո­ւած էր ­Թուր­քիոյ դի­մագ­րա­ւած այ­սօ­րո­ւան մեծ ճգնա­ժա­մին ու, այդ ծի­րէն ներս, ­Թուր­քիաբ­նակ հա­յու­թեան վի­ճա­կո­ւած տագ­նա­պին։ Իսկ երկ­րորդ եւ ա­ւար­տի բա­ժի­նը կը վե­րա­բե­րէր ­Սե­ւան Ն­շա­նեա­նի հա­սա­րա­կա­կան եւ գրա­կան գոր­ծու­նէու­թեան ծա­նօ­թա­ցու­մին։

Լու­սար­ձա­կի տակ բե­րե­լով 16 ­Յու­լիս 2016ի յե­ղաշրջ­ման փոր­ձէն աս­դին ­Թուր­քիոյ ապ­րած քա­ղա­քա­կան եւ ըն­կե­րա­յին ճգնա­ժա­մը՝ ­Սե­ւան Ն­շա­նեան չծամծ­մեց բա­ռե­րը եւ ա­հա­զան­գա­յին գտաւ բռնիշ­խա­նու­թեան հաս­տատ­ման ըն­թաց­քը ­Թուր­քիոյ մէջ, ան­խու­սա­փե­լի նկա­տե­լով քա­ղա­քա­ցիա­կան բուռն պա­տե­րազ­մը՝ երկ­փեղ­կու­մի մատ­նո­ւած հա­սա­րա­կու­թեան այ­սօ­րո­ւան պայ­ման­նե­րուն մէջ։ Խ­տա­ցած, այ­լեւ՝ խօ­սուն գի­ծե­րով բնու­թագ­րե­լով ­Թուր­քիոյ այ­սօ­րո­ւան հա­սա­րա­կա­կան երկ­փեղ­կու­մի վի­ճա­կը, նաեւ՝ իր կամ այ­լոց դէմ կա­տա­րո­ւած ոս­տի­կա­նա­կան հա­լա­ծան­քէն, քա­ղա­քա­կան հար­ցաքն­նու­թիւն­նե­րէն մին­չեւ կա­լա­նա­ւո­րում- բան­տար­կու­թիւն փոր­ձա­ռու­թիւն­նե­րէն պատ­մե­լով, Ն­շա­նեան մեծ բան­տի նման­ցուց Էր­տո­ղա­նի ­Թուր­քիան, ուր հա­րիւր հա­զար­նե­րով քա­ղա­քա­ցի­ներ՝ թուր­քեր թէ քիւր­տեր կամ ազ­գա­յին փոք­րա­մաս­նու­թեանց ան­դամ­ներ ի­րենց գործե­րէն եւ պաշ­տօն­նե­րէն դուրս կը դրո­ւին, կա­մա­յա­կա­նօ­րէն կը ձեր­բա­կա­լո­ւին ու կը բան­տար­կո­ւին եւ պե­տա­կան հա­լա­ծան­քի սար­սա­փին տակ կ­՚ապ­րին։

Թուր­քիոյ այժ­մու մեծ տագ­նա­պին ախ­տո­րո­շու­մը կա­տա­րե­լով՝ ­Սե­ւան Ն­շա­նեան յա­ջոր­դա­բար վեր­լու­ծու­մը կա­տա­րեց 1) Էր­տո­ղան «ե­րե­ւոյթ»ին, 2) ­Կիւ­լէ­նա­կան շար­ժու­մին, 3) Քր­տա­կան գոր­ծօ­նին եւ ի վեր­ջոյ, բայց ոչ վեր­ջի­նը՝ 4) ­Բա­նա­կին ու զի­նո­ւո­րա­կա­նու­թեան վճռո­րոշ դե­րա­կա­տա­րու­թեան ընդ­հան­րա­պէս ­Թուր­քիոյ պե­տա­կա­նու­թեան ղե­կա­վար­ման մէջ, ա­նոր գլխա­ւոր ա­ռանցքն ու ղե­կա­վար կեդ­րո­նը ըլ­լա­լով… Ն­շա­նեան հե­տաքրք­րա­կան ախ­տա­ճա­նա­չում­ներ կա­տա­րեց՝
— Էր­տո­ղա­նի «ժո­ղովր­դա­վար» դի­մա­կով յայտ­նո­ւե­լէն մին­չեւ «սուլ­թա­նա­կան» ա­նոր էու­թեան մեր­կա­ցու­մին մա­սին՝ շեշ­տե­լով, որ 1990ա­կան­նե­րու սկզբնա­ւո­րու­թեան ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան դէմ­քով իս­լա­մու­թիւն քա­րո­զող Էր­տո­ղա­նէն ո­չինչ մնա­ցած է այ­սօր, բա­ցի կրօ­նա­մոլ եւ ազ­գայ­նա­մոլ ամ­բո­խի ա­մէ­նէն կա­տա­ղի եւ վայ­րագ զգա­ցում­նե­րը շղթա­յա­զեր­ծող ծայ­րա­յե­ղա­կա­նու­թե­նէն…

— ­Կիւ­լէ­նի ա­ռաջ­նոր­դած կրօ­նա­մո­լա­կան շարժ­ման մաս­նա­կից­նե­րուն եւ հե­տե­ւորդ­նե­րուն ե­րե­ւու­թա­պէս մտա­ւոր բարձր մա­կար­դա­կով պատ­րաս­տու­թիւն ու­նե­նա­լուն, բայց կու­րօ­րէն ամ­բո­խի վե­րա­ծո­ւե­լուն մա­սին։

— ­Թուր­քիոյ բա­նա­կէն ներս կա­տա­րուող էա­կան փո­փո­խու­թիւն­նե­րուն մա­սին, ո­րոնց հե­տե­ւան­քով սպա­յա­կան եւ հրա­մա­նա­տա­րա­կան կազ­մե­րէն ներս մաք­րա­գոր­ծում­նե­րը դա­դար չեն առ­ներ, բա­նա­կին ղե­կը իր ձեռ­քը վերց­նե­լու Էր­տո­ղա­նի ճի­գե­րը ի­րենց սպա­սած ար­դիւն­քին չեն յան­գիր եւ, ի վեր­ջոյ, բա­նա­կը կը հան­դի­սա­նայ երկ­փեղ­կուած Թուր­քիոյ այ­սօ­րո­ւան մեծ լռա­կեա­ցը, որ­մէ կա­խեալ է պայ­թու­նավ­տանգ այս երկ­րին ա­պա­գան…

Ա­ռան­ձին կեդ­րո­նա­ցու­մով Ն­շա­նեան խօ­սե­ցաւ նաեւ ­Թուր­քիաբ­նակ հա­յու­թեան դի­մագ­րա­ւած դժո­ւա­րու­թիւն­նե­րուն մա­սին՝ Հ­րանդ ­Տին­քի սպա­նու­թեան հե­տե­ւած զար­գա­ցում­նե­րուն լոյ­սին տակ, յա­տուկ ակ­նար­կու­թիւն­ներ կա­տա­րե­լով ­Թուր­քիոյ Հա­յոց ­Պատ­րիար­քի ընտ­րու­թեան հար­ցով պե­տա­կան իշ­խա­նու­թեանց կա­տա­րած ոտնձգու­թիւն­նե­րուն, ինչ­պէս նաեւ՝ հա­յոց ի­րա­ւունք­նե­րուն պաշտ­պա­նու­թեան ի խնդիր Կա­րօ ­Փայ­լա­նի յան­դուգն ե­լոյթ­նե­րուն։

Ե­րե­կո­յին երկ­րորդ բա­ժի­նով՝ Ն­շա­նեան ամ­փոփ տե­ղե­կու­թիւն­նե­րով ներ­կա­յա­ցուց իր կեանքն ու գոր­ծը, հրա­պա­րա­կագ­րա­կան, քա­ղա­քա­կան, գրա­կան, զբօ­սաշր­ջա­կան եւ այժ­մէա­կան իր մօտ 30 գիր­քե­րը, ա­նոնց գտած լայն ժո­ղովր­դա­կա­նու­թիւ­նը, նաեւ՝ անդ­րա­դար­ձաւ նախ­կին յու­նա­կան ­Սի­րին­ճէ գիւ­ղին վե­րա­կա­ռուց­ման աշ­խա­տանք­նե­րուն մա­սին եւ կրթա­կան ու մշա­կու­թա­յին ու­շագ­րաւ կեդ­րո­նով օժ­տե­լու իր եր­կա­րա­շունչ գոր­ծու­նէու­թեան։

Զե­կուց­ման ա­ւար­տին շուրջ մէկ ժամ տե­ւո­ղու­թեամբ հարց ու պա­տաս­խա­նի, նաեւ՝ տե­սա­կէտ­նե­րու փո­խա­նակ­ման հե­տաքրք­րա­կան զրոյց մը տե­ղի ու­նե­ցաւ։ ­Ներ­կա­նե­րը ընդ­հան­րա­պէս ­Թուր­քիոյ տագ­նա­պին մա­սին զե­կու­ցա­բե­րէն յա­ւե­լեալ լու­սա­բա­նու­թիւն­ներ հարց­նե­լէ ու ստա­նա­լէ ետք, կեդ­րո­նա­ցան ­Թուր­քիոյ հա­յու­թեան եւ ընդ­հան­րա­պէս ­Հայ ­Դա­տի դի­տան­կիւ­նէն այ­սօ­րո­ւան մեր դի­մագ­րա­ւած մար­տահ­րա­ւէր­նե­րուն վրայ, ո­րոնց ուղ­ղու­թեամբ եւս ­Սե­ւան Ն­շա­նեան իր ու­րոյն տե­սա­կէտ­նե­րը ներ­կա­յա­ցուց։

Ե­րե­կո­յի ա­ւար­տին, յա­նուն կազ­մա­կեր­պիչ­նե­րուն՝ ընկ. Յ. ­Ղա­զա­րեան շնոր­հա­կա­լու­թիւն յայտ­նեց նախ զե­կու­ցա­բե­րին իր սպա­ռիչ խօս­քին հա­մար, ա­պա՝ ե­լոյ­թը թարգ­մա­նող ըն­կե­րու­հիին իր համ­բե­րա­տար եւ բծախն­դիր աշ­խա­տան­քին հա­մար, նաեւ՝ ներ­կա­նե­րուն, ձեռ­նար­կը քա­ջա­լե­րե­լու եւ հրա­տապ նիւ­թին քննարկ­ման ի­րենց բե­րած աշ­խոյժ մաս­նակ­ցու­թեան հա­մար։