«Կաղ» դիվանագիտության հետևանքները. «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․

Հայաստանի վերջին 4 տարվա արտաքին քաղաքականությունը դիտարկելու դեպքում միանգամից աչքի է զարնում, որ բոլոր ուղղություններով ու բոլորի հետ հարաբերությունները ձախողված են՝ սկսած ռազմավարական դաշնակցի հետ հարաբերություններից։ Իհարկե, նախկինում նույնպես արտաքին հարաբերություններում մի շարք բացթողումներ կային, բայց, միևնույն ժամանակ, որոշակի ձեռքբերումներ ևս նախանշվում էին։ Օրինակ՝ Երևանը կարողանում էր դիվանագիտական հավասարակշռություն ապահովել աշխարհաքաղաքական տարբեր բևեռների միջև։ Ըստ այդմ, ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու հետ մեկտեղ Հայաստանը կարողացավ ԵՄ-ի հետ շրջանակային համաձայնագիր ստորագրել։ Իսկ ներկայում այնպիսի տպավորություն է ստեղծվում, որ իշխանությունները ցանկանում են երկրի աշխարհաքաղաքական ուղեծրի ծայրահեղ փոփոխություն իրականացնել կամ Հայաստանը ներքաշել աշխարհաքաղաքական շահերի բախման կիզակետ։ Ճիշտ է՝ Ռուսաստանը ևս, մեղմ ասած, միշտ չէ, որ, ինչպես ասում են, իրեն ճիշտ է պահում Հայաստանի հետ հարաբերությունների հարցում:

Սակայն այստեղ պետք է նաև հասկանալ, թե որքանով է դա կապված Մոսկվայի սխալների ու թերացումների հետ և որքանով՝ Նիկոլ Փաշինյանի ու իր «թիմի» հակառուսականության և, ընդհանրապես, Ռուսաստանի դեմ պահվածքի հետ։ Ի վերջո, ցանկացած երկիր, բնականաբար, ունի իր շահերը: Խնդիրն այն է, թե որքանով ես կարողանում այդ շահերը համադրել քոնի հետ, կամ ցանկանո՞ւմ ես, արդյոք, դա անել: Ի՞նչ հարց են ցանկանում լուծել օրվա իշխանությունները։ Հայաստանի արտաքին քաղաքական վեկտորը արմատականորեն փոխել և շրջել դեպի Արևմո՞ւտք։ Այս դեպքում արդյո՞ք հաշվի առնվում է, որ նախ՝ Արևմուտքը մեր տարածաշրջանում ներկայություն կարող է հաստատել Թուրքիայի միջոցով, երկրորդ՝ Ադրբեջանի հետ ունի նավթագազային լուրջ շահագրգռություններ, իսկ հավաքական Արևմուտքի համար, ինչպես ցույց են տալիս իրադարձությունները, տնտեսական ու նյութական շահերն առավել գնահատելի են, քան իրենց իսկ կողմից թմբկահարվող արժեքները, էլ չենք խոսում մարդկային կյանքի մասին։

Ի վերջո, եթե Արևմուտքը շահագրգռված լիներ Հայաստանին աջակցելու ու Լաչինի միջանցքը բացելու հարցում, ապա ԵՄ-ի բարձրաստիճան ներկայացուցիչները չէին անտեսի Ալիևի ռեժիմի կողմից մարդու իրավունքների ոտնահարման աղաղակող դեպքերը և սոսկ էներգակիրների մատակարարման համար չէին հայտարարի, թե Ադրբեջանը վստահելի գործընկեր է։ Այնինչ, միայն Ալիևի ու նրա ընտանիքի դեմ սահմանված պատժամիջոցները բավարար կլինեին, որպեսզի Բաքուն սահմանափակի իր օրեցօր աճող ախորժակը։ Իսկ ինչո՞ւ իրեն մարդու իրավունքների պաշտպանության ջատագով համարող Եվրոպան գործուն քայլեր չի ձեռնարկում Արցախում հումանիտար ճգնաժամի խորացումը դադարեցնելու համար։ Միայն Ֆրանսիան է ինչ-որ չափով փորձում աջակցել հայկական կողմին, այն էլ միայն հայտարարությունների մակարդակով։ Բայց Ֆրանսիայի դիրքորոշման հարցում թերևս օրվա իշխանությունները քիչ լումա ունեն, քանի որ առանց նրանց էլ ֆրանսիահայ սփյուռքը շատ ակտիվ է աշխատել ու աշխատում։

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ մյուս երկրի՝ ԱՄՆ-ի հետ հարաբերությունների մասով ևս էական տեղաշարժ չկա, ավելին՝ ամերիկյան ներկայիս վարչակազմը շրջանցում է «Ազատության աջակցության ակտի» 907-րդ լրացումը, որն ԱՄՆ Կոնգրեսն ընդունել է 1992 թվականին, և ռազմական աջակցություն է տրամադրում Ադրբեջանին՝ աչք փակելով այն հանգամանքի վրա, որ այդ երկիրը ռազմական հանցագործություններ է կատարում արցախահայության նկատմամբ ու ծայր աստիճան բռնապետական է։ Բացի այդ, Վաշինգտոնը հատուկ կարևորում է Ադրբեջանի տնտեսական նշանակությունը՝ էներգակիրների մատակարարման տեսանկյունից: Ինչ վերաբերում է մեր հարևան Իրանին, ապա վերջինիս հետ հարաբերությունների շրջանակում խոսվում է բարիդրացիության մասին, սակայն ոչ մի առարկայական առաջընթաց չկա, բացակայում են համատեղ խոշոր նախաձեռնությունները։ Նույն իրավիճակն է նաև Վրաստանի հետ հարաբերություններում։

Շատ մեծ իրադարձություն է ներկայացվում այն, որ Վրաստանի ու ՀՀ քաղաքացիները միմյանց տարածքներ կարող են այցելել ID քարտերով։ Սա, իհարկե, կարևոր հանգամանք է, սակայն աշխարհացունց իրադարձություն չէ: Այս իշխանությունները նույնիսկ Սև ծովով ապրանքների լաստանավային փոխադրումների հարցը չեն կարողանում լուծել։ Հաջորդը. աշխարհով մեկ տնտեսական խոշոր նախագծեր իրականացնող Չինաստանի հետ հարաբերությունները վերջին չորս տարում այս իշխանությունները «հաջողացրել» են իջեցնել մինիմալ մակարդակի։ Դիտարկեք Չինաստանի նախկին ակտիվությունը Հայաստանի հետ հարաբերությունների խորացման ուղղությամբ և որոշակի նախագծերի իրականացումն ու իրերի դրությունը հիմա, և միանգամից կհամոզվեք դրանում։ Ժամանակին այս իշխանությունները միացան հակաչինական «Կրոնական ազատության միջազգային ալ յանս» կոչվող կառույցին, որը Արևմուտքի կողմից էր նախաձեռնվել ույղուրների հարցը բարձրացնելու համար, և դրանով էապես փչացրեցին Չինաստանի հետ հարաբերությունները։

Այնինչ, արտաքին հարաբերություններում կաղալու հետ մեկտեղ իշխանություններն անմիջապես ակտիվ ու նախաձեռնողական են դառնում, երբ խնդիրը վերաբերում է սեփական աթոռը պահելուն ուղղված գործողություններին։ Եվ ինչ չի բխում Փաշինյանի ու իր թիմակիցների իշխանության ամրապնդման անհրաժեշտությունից, ավելորդ կամ խանգարող է համարվում։ Ու վերջիններիս դեմ իշխանությունները պայքարում են առանձնահատուկ էնտուզիազմով: Թեկուզ երկրի ու պետականության հաշվին...

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում