Վրաստանը Թուրքիային է վաճառել Ռուսաստանի հետ սահմանը. թուրքական տնտեսական ներդրումների հետևանքը

Հավաքական Արևմուտքի հովանու ներքո շարունակվում է Թուրքիայի տնտեսական, քաղաքական և մշակութային էքսպանսիան հարավային և արևմտյան Վրաստանում: Միևնույն ժամանակ, Թբիլիսիի արտաքին քաղաքականությունն ուղղված է Մոսկվայի հետ առճակատմանը։ Այս մասին ասվում է ապրիլի 10-ին PolitNavigator կայքում հրապարակված՝ «Թուրքերին է վաճառվել Ռուսաստանի հետ Վրաստանի սահմանը» վերնագրով հոդվածում, որի հեղինակը Շոթա Ափխաիձեն է։

Անկարան գործնականում տիրացել է Վրաստանի ներքին շուկային: Վրաստանում թուրքերին բաժին է ընկնում օտարերկրյա ներդրումների 80% -ը... Իսկ Վրաստանի շրջաններում թուրքական հատուկ ծառայությունները պարբերաբար բախումներ են հրահրում՝ միջկրոնական հիմքերով:

Բաքու-Ջեյհան նավթագազատարը և Բաքու-Ախալքալաք-Կարս երկաթուղին կարևորագույն նախագծերն են, որոնք աշխարհաքաղաքականորեն Թբիլիսին կապում են Անկարայի հետ:

Այս խոշոր նախագծերից բացի, տասնյակ ավելի փոքր ծրագրեր են իրականացվում: Վրաստանի և Թուրքիայի միջև առկա են շատ սերտ տնտեսական կապեր, Վրաստան բերվող ապրանքների 75%-ը թուրքական է, և Թուրքիան արդեն զբաղեցնում է վրացական շուկայի 75%-ը:

Վրաստանում ներդրումների 80%-ը կատարվում է Թուրքիայի միջոցով: Ֆիրմաների և ձեռնարկությունների մեծ մասը, այս կամ այն կերպ, 70%-ով կախված է Թուրքիայից: Ըստ այդմ՝ Վրաստանի ֆինանսական և քաղաքական էլիտան ասոցացվում է թուրքական կապիտալի ներկայացուցիչների հետ:

«Հիմնվելով  նեոօսմանիզմի ժամանակակից գաղափարախոսության, ռազմավարության և Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի արտաքին քաղաքականության վրա, որն արտահայտվում է պանթյուրքիզմով, թուրքական սալաֆիզմով և այլ մարտահրավերներով ու սպառնալիքներով, ես վստահորեն կարող եմ ասել, որ այսօր ամենամեծ սպառնալիքը Վրաստանի ինքնիշխանությանը և ամբողջ տարածաշրջանի անվտանգությանը Թուրքիան է», - նշում է հոդվածագիրը:

Պատահական չէ, որ Քութայիսում  չեն դադարում բողոքի ցույցերը թուրքական էքսպանսիայի դեմ: Վերջին երկու ամսվա ընթացքում այստեղ մի քանի անգամ հանրահավաքներ են անցկացվել, որոնց պահանջն է դադարեցնել Ռիոնի գետի վրա հիդրոէլեկտրակայանների կասկադի կառուցումը: Տասնյակհազարավոր մարդիկ մասնակցել են ակցիային․ Քութայիսի բնակչությունը 135 հազար է:

«Մենք կպաշտպանենք մեր հողը: Մենք պետք է զգացմունքները մի կողմ դնենք և համակերպվենք երկարատև բողոքի ակցիային: Համոզված եղեք, որ չկա որևէ ուժ, որը կկանգնեցնի մեզ»,- ասել է հավաքի կազմակերպիչներից Վառլամ Գոլետիանին:

Մասնակիցները Վրաստանի կառավարությունից պահանջել են չեղարկել պայմանագիրը թուրքական ENKA ընկերության հետ, որն իրականացնում է շինարարությունը, իսկ ընկերությանը կոչ են արել լքել Ռիոնի կիրճը:

«Եթե կառավարությունը չլսի մեր ձայնը, մենք ստիպված կլինենք ամբողջովին արգելափակել Քութայիսը։ Երկու շաբաթից մենք կրկին կգանք այստեղ և ոչ մի տեղ չենք գնա, մինչև մեր պահանջը չկատարվի»,- սպառնացել է Գոլետիանին:

Ի՞նչն է առաջացրել տեղի բնակիչների բողոքի նման ալիքը ընդդեմ հիդրոէլեկտրակայանների և «թուրքական ներդրումների», որոնք, ինչպես հայտարարվել է, ծածկելու են երկրում  էլեկտրաէներգիայի տարեկան սպառման 12%-ը:

Ամեն ինչ այնքան պարզ չէ, որքան հայտարարված է ենթադրյալ ներդրումային նախագծում, որը հավաստիացնում է, որ թուրքական ընկերությունը ֆինանսավորում է հիդրոէլեկտրակայանի շինարարությունը Վրաստանի էներգետիկ անվտանգությունը բարելավելու համար: Բայց գործը շատ ավելի լուրջ է, և Իմերեթիի բնակիչները մտահոգվելու տեղ ունեն: Վրաստանի իշխանությունները, ի դեմս նախկին վարչապետ Գիորգի Գախարիայի, դառնալով Էրդողանի հերթական վրացի «հավատարիմ ընկերը», դավաճանական ակտ են ստորագրել թուրքերի հետ: Ենթադրյալ ներդրումային նախագիծն իրականում Էրդողանի վարչակազմի հետ համատեղ Թուրքիայի տնտեսական ընդլայնման սինթեզ է Կովկասի տարածաշրջանում և վրացական քաղաքական ու ֆինանսական էլիտաների կոռուպցիոն սխեմա:

«Գախարիան համաձայնագիր է ստորագրել, որի համաձայն` 90 տարվա ընթացքում թուրքերին կփոխանցվի արևմտյան Վրաստանի ամենամեծ գետը`Ռիոնին, իր ամբողջ հովտով` 320 կմ երկարությամբ: Թուրքական ընկերությունը կարող է նաև, իր հայեցողությամբ, շահագործել գետի ավազանի տարածքը`13,4 հազար քառակուսի կիլոմետր, ամբողջ բուսական և կենդանական աշխարհը: Ի թիվս այլ տարածքների՝ թուրքերին է տրվել Վրաստանի սահմանային գոտին Ռուսաստանի Դաշնության հետ, Եդենի սառցադաշտը Մեծ Կովկասի լեռներում, որտեղից սկիզբ է առնում Ռիոնի գետը» - գրում է հոդվածի հեղինակը:

Միևնույն ժամանակ, հոդվածը հիշեցնում է, որ Նամախվանի ՀԷԿ-ի նախագիծը ներառում է երկու հիդրոէլեկտրակայանների`Նիժնյայա և Վերխնյա Նամախվանի շինարարությունը: Ռիոնի կիրճի Ծագերի և Ցխալտուբո շրջաններում պետք է հայտնվեն ամբարտակներ ու ջրամբարներ: Կառավարությունն ասում է, որ թուրքական ENKA ընկերությունը և դրա դուստր ձեռնարկություն Enka Renawabels-ը, բացի 800 միլիոն դոլար օտարերկրյա ուղղակի ներդրումներից և տեղի բնակչության համար գրեթե 2000 աշխատատեղից, կապահովեն Վրաստանի էներգետիկ անվտանգությունը, որն էլ ավելի կարիք ունի էլեկտրաէներգիայի ներկրման:

Երկրի էկոնոմիկայի նախարար Նատիա Տուրնավայի խոսքով՝ Վրաստանն այսօր արդեն 35%-ով կախված է ջերմային էլեկտրակայանների էներգետիկ ռեսուրսներից՝ էլեկտրաէներգիայի և գազի ներկրումից:

Այնուամենայնիվ, վրացի պաշտոնյաները ստում են: Կախվածությունն առաջանում է ոչ թե առկա կարողությունների բացակայության, այլ Ինգուրի ՀԷԿ-ի ոչ ռացիոնալ օգտագործման և, որ ամենակարևորն է, կրիպտոարժույթների անվերահսկելի արդյունահանման պատճառով:

Գազի և նավթի ներմուծման տեսանկյունից՝ Վրաստանն, իրոք, կախված է ներմուծումից, բայց պետք է անմիջապես նշել, որ Թբիլիսիի հիմար հակառուսական քաղաքականության և «Գազպրոմի» հետ համագործակցությունից փաստացի հրաժարվելու պատճառով գազի շուկան ամբողջովին կախված է հարևան Ադրբեջանից, ինչը շատ վտանգավոր է Վրաստանի էներգետիկ անվտանգության համար`հաշվեկշիռների բացակայության և դիվերսիֆիկացիայի պատճառով: Դեռ ավելին՝ Ադրբեջանի հետևում ռազմավարական առումով կանգնած է նույն Թուրքիան:

Գախարիայի՝ իշխանությունը թողնելուց հետո Վրաստանի քաղաքացիները հույս ունեին, որ նոր վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին կլուծի Նամախվանի ՀԷԿ-ի խնդիրը: Բայց պաշտոնը ստանձնելուց մեկ ամիս անց նոր վարչապետը ոչ միայն չեղյալ չհայտարարեց հակասահմանադրական համաձայնագիրը, այլև նույնիսկ աջակցեց դրան:

Հիմա՝ մի փոքր ավելի մանրամասն, թե ինչու է վերջին մի քանի տարիների ընթացքում Վրաստանի էներգիայի սպառումը տարեցտարի ավելանում (արդեն մոտ երկու անգամ), թեև իրական տնտեսական հատվածը և երկրի տնտեսությունները այդքան էլեկտրաէներգիա չեն սպառում:

«Պատասխանը պարզ է՝ Թուրքիայի ֆինանսական էլիտաները, Էրդողանի մերձավոր շրջապատը, ինչպես նաև Պոմպեոյի ամերիկյան շրջապատը, վրացի քաղաքական գործիչների հետ, երկրում ունեն մի քանի խոշոր  բիթքոինի անօրինական ֆերմաներ: Ծանրակշիռ դիվիդենդ ստանալու և բիթքոինի արդյունաբերության լիարժեք գործունեության համար հարկավոր է էժան ու որակյալ էլեկտրաէներգիա: Սա է պատճառներից մեկը, որ Վաշինգտոնը, Անկարան և Վրաստանի իշխանությունները պնդում են՝ որքան հնարավոր է շուտ կառուցել Նամախվանի ՀԷԿ-ը», - գրում է Շոթա Ափխաիձեն:

«Սա այն դեպքն է, երբ Թուրքիայի տնտեսական ընդլայնումը, ամերիկյան էլիտայի անօրինական բիզնես գործունեությունը և վրացի քաղաքական գործիչների կոռուպցիոն սխեմաները համընկել են»,- ընդգծվում է հոդվածում:

«Վրաստանում Թուրքիայի տնտեսական և քաղաքական ընդլայնումը լուրջ վտանգ է պարունակում երկրի և ամբողջ տարածաշրջանի համար: Թուրքիան մետաստազ է, որն անուղղակիորեն տարածում է արևմտյան երկրների՝ Ամերիկայի, Մեծ Բրիտանիայի և ՆԱՏՕ-ի այլ պետությունների ռազմատենչ շահերը: Թուրքիան հիբրիդային ագրեսիա է իրականացնում Վրաստանում. սա տնտեսական ընդլայնում է, սա քաղաքական էքսպանսիա, մշակութային և հումանիտար ընդլայնում է, որն արտահայտվում է տարբեր ոլորտներում, ներառյալ՝ կրոնական: Ահա, թե ինչպես ենք մենք մեկ անգամ ևս համոզվում, որ Վրաստանի արտաքին քաղաքականության արևմտյան վեկտորը՝ եվրաինտեգրումը և եվրաատլանտիզմը, Վրաստանը բերել են  ոչ թե Եվրոպա, այլ Թուրքիա»,- նշում է հոդվածի հեղինակը: