Գիրքն ինքնին կարևոր է, սակայն խոսելը նույնպես անհրաժեշտ է. Մարկ Նշանյան, գրքի ցուրահանդես Մարսելում

Օրերս Համազգայինի Մարսելի մասնաճյուղի «Արվեստի հոսանքներ» (Courents d’Art) մշակութային միության կազմակերպված գրքի ցուցահանդես-տոնավաճառի պատվավոր հյուրն էր փիլիսոփա և թարգմանիչ Մարկ Նշանյանը, որը ներկայացրեց Զարեհ Որբունու «Ասֆալտ» վեպի իր, դեռևս հեղինակի ներկայությամբ, իրագործած ֆրանսերեն թարգմանությունը՝ նոր մտորումներով անդրադառնալով թարգմանության մարտահրավերներին։

«Այս իրականության մեջ մի նորություն կա, և կարող եմ վստահեցնել՝ իսկապես նորություն է։ Առաջին անգամ է, որ Մարսելում դասախոսում եմ․ այսինքն ոչ միայն ելույթ եմ ունենում, այլ ներկայացնում եմ նյութ, և դա արդեն նշանակում է, որ մեր իրականության մեջ մի բան փոխվում է՝ ոչ միայն այստեղ, այլև Հայաստանում։ Հունիսին Հայաստանում լինելով՝ հենց նույն տպավորությունն ունեի․ մարդկանց ընկալումը, մոտիկությունն ու ուշադրությունը նոր էին՝ ավելի հետաքրքրված»,— ասում է Մարկ Նշանյանը։

«Մարկ Նշանյանի ֆրանսերեն թարգմանությամբ «Ասֆալտը» նոր լույս տեսավ։ Սա բացառիկ թարգմանություն է, և գիրքն էլ բացառիկ նշանակություն ունի։ Զարե Որբունին մեզ համար շատ կարևոր ֆրանսահայ գրող է։ Այդ պատճառով հատկապես կարևոր էր Նշանյանին հրավիրել Լիզբոնից Մարսել, որպեսզի խոսենք գրքի մասին, և ինքը ներկայացնի իր աշխատանքը»,— նշում է «Պարանտեզ» («Parenthèses») հրատարակչության «Դիասպորալ» (Diasporales) հավաքածուի պատասխանատու Հուրի Վարժապետյանը։

«Որբունու «Հալածվածները» շարքը և այլ գրքեր լույս են տեսել նաև Հայաստանում, և դրանք այժմ կարդացվում են թե՛ հայերենով և թե՛ ֆրանսերենով»,— հայտնում է Հուրի Վարժապետյանը։

Հանդիպումները երբեմն ավելի կարևոր են, քան նույնիսկ գրքերը, որովհետև ստեղծում են մարդկային կապ, փոխըմբռնում և բացատրելու հնարավորություն, կարծում է Նշանյանը։ «Այս նյութերը թեթև չեն․ օրինակ՝ Թեկնածուի մահվան պատմությունը կամ ապրելու համար զոհաբերության գաղափարը։ Այս թեմաները պետք է բացատրել։ Գիրքն ինքնին կարևոր է, սակայն խոսելը նույնպես անհրաժեշտ է»։

«Դպրոցը ճիշտ վայրն է նման հանդիպումների համար․ այստեղ կարելի է ընդունել գրողներ, մտավորականներ… և հաճելի էր ու հուզիչ, որ աշակերտները կարդացին հատվածներ գրքերից՝ թե՛ հայերեն, թե՛ ֆրանսերեն»,— պատմում է Հուրի Վարժապետյանը։

Համազգայինի գրքի ցուցահանդես-տոնավաճառի «Դպրոց. կենդանի մարդու լեզուները» խորագրով քննարկման պատվավոր հյուրն էր Գալուստ Գյուլբենկյան հիմնադրամի արևմտահայերենի համաշխարհային բաժնի ղեկավար և հայոց լեզվի ուսուցման ծրագրերի փորձագետ Անի Կարմիրյանը։ Վերջինս «Դպրոց. կենդանի մարդու լեզուները» խորագրով քննարկման շրջանակներում Համազգային ճեմարանի հայոց լեզվի պատասխանատու Նարեկ Հաննեյանի հետ անդրադարձավ սփյուռքի հայկական դպրոցներում հայոց լեզվի տեղի, դրա փոխանցման և բազմալեզվության հարթակի հարստությանը։ Ավելին, քան պարզապես զրույց՝ փոխանակման, երկխոսության և մտորումների բացառիկ պահ էր դա։

«Մեր տեսլականն այն է, որ ամեն տարի պետք է նորություն մտցնենք ցուցահանդեսի մեջ։ Համագործակցությունները նույնպես պիտի խորացնենք»,— բացատրում է Համազգայինի «Արվեստների հոսանք» մշակութային միության գործավար Քրիս Չոփուրյանը։

«Ունենք գաղափարներ, և պետք է կարողանանք դրանք կյանքի կոչել»,— հավելում է Հուրի Վարժապետյանը։

Մարիամ Խաթլամաջյան

Զարեհ Որբունի, «Հալածուածները. Ասֆալթը», Իսթանպուլ, 1972, 252 էջ։

Զարեհ Որբունի, «Ասֆալտ» (ֆրանսերեն), թարգմանությունը՝ Մարկ Նշանյանի, Մարսել, 2025, 216 էջ։

ISBN 978-2-86364-463-8։

Մանրամասն՝ տեսանյութում