Փաշինյանն առաջարկել է Ալիևի հետ հանդիպել առանց Պուտինի

Փաշինյանն Երեւանում կայացած իր հերթական մամուլի ասուլիսում հանդես է եկել երկու երկրների սահմանին Ադրբեջանի նախագահի հետ բանակցությունները շարունակելու համար հանդիպելու պատրաստակամության մասին առաջարկով, ինչպես դա անում են երկու երկրների սահմանագծման հանձնաժողովների ներկայացուցիչները: Միեւնույն ժամանակ, դա չի բացառել Բաքվի հետ շփումները այլ ձեւաչափերով, այդ թվում՝ Մոսկվայի մասնկցությամբ, բայց այս փուլում նշել է «երկկողմ ձեւաչափով աշխատելու անհրաժեշտութույնը»: Բացի այդ, դա ալիեւին առաջարկել է ստորագրել խաղաղության համաձայնագրի արդեն համաձայնեցված կետերը եւ հետագայում աշխատել մնացածի վրա: Նրա խոսքով՝ «խաղաղության պայմանագրի վերջին նախագծում մենք 17 հոդված ունենք: Դրանցից 13 - ն արդեն լիովին համաձայնեցված են, այդ թվում՝ նախաբանը: Եվս 3 հոդված բաղկացած է մեկից ավելի նախադասոթյուններից, որոնք նույնպես համաձայնեցված են եւ այնտեղ ամրագրված են Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ խաղաղության բոլոր հիմնարար սկզբունքները»: Սկզբունքորեն նիկլորը ճիշտ է, որ խաղաղության պայմանագիրը, այլ ոչ թե սահմանագծման հանձնաժողովը, կարող է դառնալ մշտպես գործող հարթակ այլ բարդ հարցերի քննարկման համար: Սակայն ինտրիգն այստեղ պայմանագրի չորս չհամաձայնեցված հոդվածների բովանդակության մեջ է, թեեւ ավելի վաղ ադրբեջանական կողմը պայմանագրի տեքստից հանել էր տարածաշրջանային հաղորդակցությւոնների մասին հոդվածը: Անմիջապես տրամաբանական հարց ծագեց. Արդյո՞ք Ալիեւը համաձայնություն կտա նիլորի հետ հանդիպմանը, եւ ինչպես նա կարձագանքի խաղաղության պայմանագիրը «կրճատված տարբերակով» ստորագրելու դրա առաջարկին այն հայտարարությունների ֆոնին, թե երկու կողմերն էլ միտված են բանակցությունների եւ նոր պայմանավորվածությունների դուրս գալուն, քանի որ հիմքեր կան ենթադրելու, որ խաղաղության պայմանագրի չհամաձայնեցված հոդվածներից մեկը դրույթներ է պարունակում Լեռնային Ղարաբաղի հայերի կարգավիճակի մասին, որը ենթադրվում է, որ պետք է լուծվի ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի (ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի) ձևաչափով։ Պատահական չէ, որ Ալիեւը կոչ է անում հայտրարել ԵԱՀԿ ՄԽ-ի լուծարման մասին՝ հայտարարելով, որ խոսքը Ադրբեջանի ներքին գործերի մասին է: Հիշեցնենք՝ 2022 թ-ի փետրվարի 24-ից հետո Մինսկի խմբի աշխատանքը Արեւմուտքի նախաձեռնությամբ տապալվեց:

Ի դեպ, սա ի հավելումն Ադրբեջանի նկատմամբ տարածքային պահանջները դադարեցնելու Բաքվի պահանջին է, առանց որի չի կարող լինել «երկու երկրների միջեւ իրական եւ տեւական խաղաղության պայմանագրի ստորագրում»: Բայց նիկլորն իր տրամաբանությունն ունի: «Խղաղության համատեքստում մենք հնարավոր ենք համարում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի լուծարման մասին որոշման ընդունումը»,-ասել է դա մամուլի ասուլիսի ժամանակ: - Երբ խաղաղությունը կայացած փաստ է, այդ ձեւաչափի գոյությունը կարող է հարցեր առաջացնել: Ամբողջ հարցը ժամկետների մեջ է, պետք է հասկանալ, թե որքանով է արդյունավետ եւ ճիշտ հենց հիմա նման թեմաները քննարկման առարկա դարձնելը»: Իրականում նիկլորը հնարավորություններ է փնտրում Բաքվի հետ խաղաղության ստորագրումից հետո Լեռնային Ղարաբաղի հայերի կարգավիճակի խնդիրը Արեւմուտքի ակտիվ մասնակցությամբ միջազգային քննարկումների ուղղությամբ մղելու համար: Դրա խոսքով՝ »սե հույս ունեմ՝ շուտով կսկսվի Բաքվի եւ Ստեփանակերտի նորմալ կառուցողական երկխոսությունը»:

Այդ պատճառով առաջընթաց ակնկալել դեռ պետք չէ, եւ Երեւանի առաջարկած տարբերակով խաղաղության պայմանագրի ստորագրումը քիչ հավանական է: Բացի այդ, նիլլորի կողմից Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչումից հետո Բաքուն հանդես է գալիս միջազգային իրավունքի նորմերին համապատասխան հայտարարություններով: Նման իրավիճակում Արեւմուտքի վրա Հայաստանի խաղադրույքն ընդամենը արտաքին քաղաքականության մեջ նրա արեւմտյան վեկտորի նշանակումն է: Հիշեցնենք՝ Ռուսաստանն այլ տեսակետ ուներ ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հեռանկարի վերաբերյալ, ինչը տորպեդահարվեց Հայաստանի կողմից, իսկ նիկլորի հետ կայացած հեռախոսազրույցում Պուտինը պատրաստակամություն էր հայտնել «աջակցել Հայաստանին եւ Ադրբեջանին խաղաղության պայմանագրի մշակման հարցում»: նիկլորն էլ նախընտրում է բանակցություններն առանց միջնորդների եւ անհնար է համարել Մոսկվայի միջնորդությունը նույնիսկ Ադրբեջանի հետ հաղորդակցությունների ապաշրջափակման հարցում: «Այս փուլում մենք աշխատում ենք երկկողմ ձեւաչափով։ Մեր կարծիքով՝ ճիշտ է այս ձեւաչափով շարունակելը, եւ ես այդ մասին բացեիբաց ասել եմ նաեւ Ռուսաստանի նախագահին մեր վերջին խոսակցության ժամանակ: Չեմ բացառում՝ կլինի նաեւ այլ ձեւաչափ: Յուրաքանչյուր հարց յուրաքանչյուր կոնկրետ կոնտեքստում պետք է առանձին դիտարկել», — ընդգծել է դա։

Բայց ինչ էլ որ լինի, Երեւանը փորձում է տարածաշրջանում ինչ-որ աշխարհաքաղաքական գործընթաց սկսել առանց Մոսկվայի միջնորդության, բայց իր նոր արեւմտյան գործընկերների պոտենցիալ ներգրավմամբ: Այդ պատճառով զարմանալի ոչինչ չկա, որ Փաշինյանը համաձայնություն չի տվել Ռուսաստանում հանդիպելու, դա նրան հիմա պետք չէ, եւ ինքը հանդես է եկել Ալիեւի հետ սահմանին բանակցություններ վարելու նախաձեռնությամբ: Ալիեւի հետ նման հնարավոր հանդիպումն ինքնին նիկլորի համար այնքան էական չէ, որքան նրա քաղաքական եւ աշխարհաքաղաքական համատեքստը: Բայց նրա նման պարզունակ ու շիտակ դիվանագիտությունը դժվար թե հաջող լինի։

Աղբյուրը՝ iarex.ru-ի

Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի