ԱԼԻՔ. Հարցազրույց ՀՅԴ Բյուրոյի ներկայացուցիչ Հրանտ Մարգարյանի հետ

Հ.- Պրն. Մարգարեան, վերջին ժամանակաշրջանում աֆրիկեան, ինչպէս եւ Մերձ. Արեւելքի արաբական երկրներում ընթացող ազատախոհական ու սոցիալ-տնտեսական ընդվզումները բնութագրւում են որպէս դոմինոյական յաջորդականութիւն եւ համարւում նախադէպ՝ տարածաշրջանի միւս երկրների համար: Ըստ Ձեզ՝ դրանք կարո՞ղ են նախադէպ լինել առհասարակ մեր տարածաշրջանի եւ մասնաւորապէս, ասենք, Հայաստանի համար:

Պ.- Գիտէք, առաջին հերթին, բոլոր ժողովուրդների այսպէս ասած պոռթկումը՝ անարդարութեան դէմ, բռնութիւնների դէմ եւ սոցիալական ապահովութեան համար տեղի ունեցած, խրախուսւում է, քաջալերւում է, գնահատւում է, եւ այդ առումով՝ դրանք բոլորը դրական երեւոյթներ են, բայց կայ նաեւ մի հարց, որ պոռթկումը աւելի շատ ընդդէմ երեւոյթ է, այսինքն՝ ընդդէմ բռնութեան, ընդդէմ անարդարութեան համար կատարւած երեւոյթ է: Բայց, դրա մէջ պակասում է այն հանգամանքը, որ ինչն է գալիս փոխարինելու տւեալ բռնապետութեան, տւեալ անարդարութեան, տւեալ անհաւասարութեան եւ անպայման չէ, որ պոռթկումը բերի դրական արդիւնքի: Սա այն մասն է այս երեւոյթի, որ ինձ անձամբ մտահոգում է, որովհետեւ ես տեսնում եմ տարերային պոռթկումներ, բայց չեմ տեսնում կազմակերպւած յեղափոխութիւններ եւ ճիշտ հէնց այս իմաստով՝  ես չէի ուզենայ, որ դա տարածաշրջանում կրկնւէր, մանաւանդ մեր երկրում, թէպէտ մեր երկիրը ընդդէմի համար պակաս պատճառ չունի եւ պէտք էլ չունէր հաւանաբար ուրիշներից սովորելու. ընդդէմի համար կայ բաւարար պատճառ՝ պոռթկալու, ապստամբելու, փոխելու, իսկ փոփոխութիւն մտցնելու անհրաժեշտութիւնը Հայաստանում շատ մեծ է.  դրա համար ամէն ինչ էլ հնարաւոր է: Բայց, անկեղծ ասած՝ ես չէի ցանկանայ, որ դա լինէր պոռթկումի ձեւով. ես կը ցանկանայի յանունի համար պայքար տեղի ունենար, ես կը ցանկանայի, որ մեր ժողովուրդը իմանար ինչն է ուզում փոխարինել եղածով, որովհետեւ հէնց այստեղ է մեր հիմնական խնդիրը, ճիշտ այստեղ է մեր հիմնական ցաւը, մենք նոր ենք ամենամեծ բռնապետութիւնը թօթափել՝ խորհրդային բռնապետութիւնը թօթափել: Մենք այս ընթացքում էլ մի քանի անգամ փորձել ենք փոփոխութիւններ մտցնել. յաճախ չենք ստացել բաւարար արդիւնք, յաճախ չենք ստացել այն պայմանները, այսինքն՝ չեն կայացել այն պայմանները, որոնցում մեր ժողովուրդը ունենայ ազատութեան եւ զարգացման համար լիակատար հնարաւորութիւններ: Ինչո՞ւ, որովհետեւ մենք չենք իմացել, թէ ինչն ինչով ենք ուզում փոխարինել եւ ես կը ցանկանայի, որ դրանից մեր երկիրը հեռու մնար, կը ցանկանայի՝ մեր երկիրը բնականոն զարգացում ունենար, ընտրութեան միջոցով զարգացում ունենար, ընտրութիւններն էլ լինէին յանունի ընտրութիւն, ոչ թէ՝ ընդդէմի, որովհետեւ ընդդէմը, ասացի, կայ եւ նախորդ ընտրութիւնների ժամանակ էլ միշտ դերակատար է եղել ընդդէմը եւ երբեք՝ յանունը: Յանունը, որը պէտք է լինի ինչ-որ ծրագրի, ինչ-որ տեսութեան, ինչ-որ մօտեցումի համար ընտրութիւններ: Բաւարար չէ, որ մենք դժգոհում ենք, պէտք է նաեւ իմանանք՝ դժգոհութեան հիմքերը եւ  որ  ինչով պէտք է վերանան այդ դժգոհութիւնները: Կը ցանկանայի՝ մեր երկիրը հեռու մնար այդ ցնցումից:

Հ.- 2011 թւականը Հայաստանի համար ընտրական գործընթացներով է նշանաւորւելու. ՀՅԴ-ն որպէս խորհրդարանական ընդդիմութիւն, ինչպէս պարզ է, շեշտը դնում է արդար ընտրակարգի եւ ժողովրդի քւէի որոշիչ լինելու հանգամանքների վրայ: Ի՞նչ երաշխիքների վրայ է հիմնւելու ՀՅԴ-ն, որպէսզի գոնէ նախորդ ընտրութիւնների համեմատ՝ ժողովրդական քւէն իրապէս արդիւնաւորւի արդար ընտրութիւններով: Եւ ըստ Ձեզ՝ հնարաւո՞ր է այս կոնտեքստում համագործակցութիւն՝ խորհրդարանական եւ արտախորհրդարանական ընդդիմութեան միջեւ:

Պ.- Հայաստանում կայ մի հիմնական հարց՝ մեր հասարակութիւնը քաղաքականացւած չէ եւ քաղաքականօրէն կազմակերպւած չէ: Եւ կուսակցութիւնների հիմնական հարցը հէնց այս հարցն է: Բայց, կուսակցութիւնները չեն զբաղւում հէնց այդ հիմնական հարցով. կուսակցութիւնները փորձում են կամ նիւթականի ուժով այդ քւէները գնել, կամ պետական լծակները օգտագործելով՝ այդ քւէները ուղղորդել դէպի իրենց, կամ ամբոխավարութեամբ զբաղւել: Ամբոխավարութեամբ ստեղծել մթնոլորտ, տպաւորութիւն, ընդդէմի քւէն օգտագործելով: Այսպէս են տեղի ունենում Հայաստանում այսպէս ասած ընտրութիւնները, եւ բուն հարցը մնում է դարձեալ հարց, այսինքն՝ քանի մեր ժողովուրդը քաղաքականապէս կազմակերպւած չէ՝ մենք այս խնդիրը կունենանք:
Ես մտերմիկ զրոյցի մէջ յաճախ եմ ասում՝ պատկերացնել, որ ֆրանսիացի գիւղացին իր գիւղապետի յորդորով գնայ քւէարկի, այսպէս կամ այնպէս, աներեւակայելի է, բայց Հայաստանում հակառակն է աներեւակայելի. շատ քիչ կարող է պատահել, որ բացառութիւններ լինեն եւ այստեղ է կայանում խնդիրը. առաջին հերթին, Հայաստանի քաղաքացին պէտք է հաւատայ, որ փոփոխութիւնների մէջ ինքը դերակատար է, պէտք է դերակատար լինի եւ կարող է դերակատար լինել. սրան պէտք է ինքը անդրադառնայ: Եւ այդ դերակատարութիւնը, առաջին հերթին, քւէարկութեամբ է արտայայտում եւ այդ իր քւէն չպէտք է պայմանաւորւի վախով: Չպէտք է կաշառւելով՝ իր քւէն փոխի, չպէտք է ընկնի այսպէս ասած մթնոլորտի մէջ, տպաւորութիւններով քւէարկի, պէտք է դա լինի համոզւած, գիտակցւած քւէ: Այսպէս կարող է մեր երկիրը փոխւել եւ այսպէս կարող է մեր ժողովուրդը տէր դառնալ իր ճակատագրին. հիմնական լուծումը միայն այսպէս կարող է լինել. ուրիշ որեւէ լուծում չկայ:
Հիմա այն շարժումը, որ մենք սկսել ենք, այն նպատակն է հետապնդում, որ նախ ժողովրդին հասկացնել, ժողովրդին բացատրել, ժողովրդին համոզել, որ ինքը պատասխանատու է իր ճակատագրի համար եւ ինքը այդ պատասխանատւութիւնը պէտք է արտայայտի գիտակից քւէարկութեամբ, դրա համար՝ մենք ասում ենք՝ կարեւոր է, որ դու համոզւած քւէարկես, կարեւոր չէ, որ մեզ քւէարկես, որովհետեւ այս հանգրւանում հէնց դա է մեր խնդիրը, որ ինքը համոզւած լինի, որ իր ապագան իր քւէով է ճշտւելու: Հիմա կան տարբեր քարոզչութիւններ, որոնք անտեղի մթնոլորտ են ստեղծում, օրինակ՝ ասում են՝ կեղծւում է եւ քանի որ այդպէս է՝ քւէարկութեան վրայ յոյս դնելը աւելորդ է: Ես էլ ասում եմ՝ կուսակցութիւնների գործը հէնց այն է, որ չթողնեն ընտրութիւնները կեղծւեն, իսկ կուսակցութիւնները կարող են չթողնել, որ կեղծւեն ընտրութիւնները, եթէ ունենան իրենց հասարակութեան, իրենց ժողովրդի ամենաակտիւ, ամենասկզբունքային, անկաշառ, հաւատացեալ կամաւորական մի ուժ՝ իրենց կողքին, որ կարողանան թոյլ չտալ՝ կեղծւի, որովհետեւ այդպէս չէ, որ կայ մի այնպիսի գերուժ, որ կարող է ամէն ինչ անել, ամէն ինչ կեղծել, ես էլ այդ պարագային՝ կը հարցնեմ, թէ ինչու նախագահն ընտրւեց 52%-ով, թող ընտրւէր 72%-ով, եթէ այդքան դիւրին էր կեղծելը, եթէ այդքան հեշտ է կեղծելը: Ուրեմն՝ այդքան հեշտ չէ կեղծելը:
Յաճախ նկատւում է, որ ընտրական պրոցեսի վրայ վերահսկողութիւն բանեցնելու համապատասխան ուժն էլ գոյութիւն չունի կուսակցութիւնների մօտ, որովհետեւ իրենք խնդիր չեն դնում ժողովրդի հետ աշխատել, ժողովրդին կազմակերպել եւ հետեւանքների համար իրենք փորձում են վերացական կամ չափազանցւած պատճառներ ներկայացնել իրենց արդարացման համար:
Դրա համար՝ այս նպատակը դա է հետապնդում, որպէսզի մենք թոյլ չտանք, որ կեղծեն ընտրութիւնները, որպէսզի մեր ժողովուրդը կարողանայ համոզումով ընտրել եւ ընտրել գիտակցաբար, որպէսզի մենք ունենանք համապատասխան ուժ՝ ընտրութիւնների կեղծման առաջն առնելու. մենք նախաձեռնեցինք այս շարժումը: Կօգտւե՞նք, դա պատճառ կը դառնայ, որ Դաշնակցութիւնը աւելի բարձր արդիւնքով ներկայանայ այս ընտրութիւններին, եւ, անշուշտ, մենք հաւատացած ենք դրանում: Մենք մինչեւ հիմա ամբոխավարութեան չենք դիմել, մենք ընտրութիւնների մէջ նիւթական հնարաւորութիւններ չենք օգտագործել՝ քւէ առնելու իմաստով, մենք պետական լծակներ չենք ունեցել, որ կարողանանք օգտագործել, մեր քւէն մաքուր քւէ է, մեր քւէն կազմակերպւած քւէ է, մեր քւէն մեզ հաւատացող, ժողովրդական քւէն է եւ ես հաւատացած եմ, որ եթէ դա է մեր այսպէս ասած կապիտալը, այդ կապիտալը պէտք է հզօրացնել, մեծացնել եւ մենք ճիշտ ճանապարհով ենք գնում: Մի բան էլ աւելացնեմ՝ այս ճանապարհը կարող է գնալ այն քաղաքական ուժը, որը չի ծառայում ինչ-որ անհատի ժամանակաւոր կարիերական նպատակի, որովհետեւ ոչ ոք այս ճանապարհը չի գնայ, որ մէկ, երկու, երեք ընտրութիւնների միջոցով ունենայ մի այլ ժողովուրդ, այլ երկիր, այլ հասարակութիւն. դրան միայն կարող է գնալ այն քաղաքական ուժը, որը իրեն շարունակականութեան մէջ է տեսնում: Այն մարդը, որ քաղաքական ասպարէզ է դուրս եկել անհատական կարիերայի համար, մէկ-երկու ընտրութիւններ կը վերջանայ, այլեւս չի ունենայ հնարաւորութիւն՝ երրորդ ընտրութեան մասնակցելու, դրա համար նա մտածում է անկարելին հնարաւոր դարձնել, նոյնիսկ սատանայի հետ համագործակցելով՝ հասնել մի տեղ, բայց այն ուժը, որ շարունակականութեան մէջ է իրեն տեսնում, իր գործի արդիւնքը նա չի փորձի ժամանակաւոր նպատակ հետապնդելով՝ մսխել այն կապիտալը, որը ինքը ստացել է անցեալից եւ պիտի փոխանցի ապագային:
Պատասխանատւութեան բաժինը շատ մեծ է այս պարագային:

Հարցազրույցն ամբողջությամբ կարող եք կարդալ www.arfd.am կայքում