Պետություն-տնտեսվարող հարաբերությունների փիլիսոփայությունը վերանայենք․ Կարեն Ճշմարիտյան

ՀՀ էկոնոմիկայի նախկին նախարար Կարեն Ճշմարիտյանը գրում է․

«Ի միջ այլոց, սույն գրառումը կարդալը խիստ վնասակար է, և հակացուցված է.

– «ամբողջ աշխարհում այսպես է…» անընդհատ կրկնողներին, և Հայաստանի հետ որևէ նմանություն չունեցող երկրներից անտեղի և միագործոն օրինակներն անգիր արածներին,

– հանրության մեջ` տնտեսագետի, կամ «միջազգային փորձագետ»-ի համարում ստացած կիսաֆինանսիստ Էկոնոմետրիստներին, այդ թվում` բացառապես IMF-ին և իրենք իրենց հղումներ անողներին,

– ինչ-որ տարիներին իրենց պատկերացրած «փուչիկներ»-ից դեռևս բարբաջողներին (նախկինում մեկը սխալվեց և այլևս չկրկնեց` նրան չի վերաբերվում, կրկնողների մասին է խոսքը),

– Արցախը Հայաստանի տնտեսական տարածք չհամարողներին և թուրքական կապիտալի ներխուժմանը անպայմանորեն պատրաստվելու գաղափարին նվիրվածներին (վերջիններիս տեղեկացրեք, որ դեռ սահմանները փակ են, և հայտնի չէ, կբացվեն, թե` ոչ, կամ երբ կբացվեն, և ինչ պայմաններով` իրենց և թուրքերի ուզա՞ծ, թե՞ Հայաստանին ձեռնտու…):

Վերը նշվածներն ընդհանրացվում են`

– Հայաստանում թուրքական սպառնալիքի և օրակարգի բացահայտ ակտիվացման պայմաններում` «… ես քաղաքականությամբ չեմ զբաղվում, ես պրոֆեսիոնալ եմ…» սկզբունքով առաջնորդվող «անհայրենիքներ» բնութագրվող այն տեսակի մեջ, որոնք մինչ օրս համարում են, որ իրենց ասած «աշխարհ»-ը խաղաղություն է պարտադրում, և ոչ թե նորանոր կոնֆլիկտներ ու պատերազմներ հրահրում:

Միամի՞տ են… Համոզված եմ` ոչ բոլորը:

Բոլորն էլ զգուշացված էին, և թող չզարմանան դեռևս թեթև կոպիտ տոնի համար: Բավական է…

Կհասունանաք, կամ չգիտեմ ինչպես ձեզ Հայ կհամարեք` նոր կկարդաք: Զգուշացումը` մեկնաբանություններում:

Իսկ հիմա` ըստ էության

Առանց մանրամասնելու` հարկերի, տուրքերի և այլ որոշ կարգավորումների մասին:
Խնդրում եմ չմեկնաբանել, պարզապես լուռ մտածել:
Տնտեսագիտության հետ որևէ առնչություն չունեցող, և տնտեսագիտական որևէ հիմնավորում չունեցող վճարներ, տուրքեր, հարկատեսակներ և կարգավորումներ, որոնք լուրջ խոչընդոտներ են Հայաստանի (և ոչ միայն) տնտեսական զարգացման համար:

1. Շահութահարկի կանխավճար,
2. Ապրանքի արտահանման, կամ ներմուծման համար սահմանված «պետական տուրք» ( մաքսատուրքի և մաքսավճարի հետ չշփոթել ),
3. Հարկ շահութաբաժնից ( դիվիդենտից ),
4. Շքեղության հարկ ( ընդունվեց, չեղարկվեց, չի բացառվում, որ կրկին կընդունվի ),
5. Տնտեսական որևէ գործունեություն վարելու թույլտվություն ստանալու համար տարեկան պետական տուրք ( մեկանգամյան մի կերպ ընդունելի է, բայց տարեկանը` ոչ… ),
6. Ակցիզային հարկ,
7. Կանխիկ շրջանառության սահմանափակում, և վերջապես, ամենամեծ տնտեսագիտական և հարկային թյուրիմացությունը`

8. «Ավելացված արժեքի հարկ»:

Նաև` մի մեծ խնդրանք…

Խնդրում եմ առանց խորամուխ լինելու չհարցնել`

« … բա հարկային մուտքերն ինչպե՞ս ապահովենք…», «այսինչ երկրի մոդելը, այնինչ մոդելը…», «… Բա ԵԱՏՄ-ի կարգավորումները…», «Բա IMF-ը, բա Համաշխարհային բանկը, բա Fitch-ն ու Moodis-ը», «…բա ինչո՞ւ մինչև հիմա…», «…բա ձեր ժամանակ…», «ֆրանսիացի Լորենը…», «Ֆրիդմանն ու Շտիգլիցը…», և այլն, կամ նմանատիպ հերթապահ, մաշված, անարդյունավետ և շատ հաճախ անհիմն հարցադրումներ :

Դրանց բոլորի հիմնավոր պատասխաններն էլ կան` առկա են:

Նաև` մի հարցրեք` իսկ ի՞նչ եք առաջարկում:

Կարճ կպատասխանեմ` պետություն-տնտեսվարող հարաբերությունների փիլիսոփայությունը վերանայենք…

Պարզապես` ինքնուրույն մտածենք, լուռ և հանգիստ մտածենք: Ուրիշ ոչինչ…

Մտածենք` հետո ավելի մանրամասն կխոսենք…»։