Հաջորդ փուլերը ևս ուրվագծվում են. դրանք առնվազն երկուս են՝ Սյունիք և Սևան. Վահե Դավթյան

Վահե Դավթյանը տելեգրամյան իր ալիքում գրում է. «Հայ-ադրբեջանական «գազային սիրավեպի»զարգացման շուրջ.

Դեռևս անցած տարվա հոկտեմբերին Բաքուն ՀՀ ՏԿե փոխնախարարներից մեկի շուրթերով հայտարարեց Հայաստան բնական գազ արտահանելու հեռանկարի մասին:

Արդեն այսօր Ալիևը անձամբ է խոսում դրա մասին, ինչը փաստացի նշանակում է, որ Բաքվի մոտ հայաստանյան ուղղությամբ ամեն ինչ շատ լավ է ընթանում: Հայաստանի գաղութականացման ծրագրի երկրորդ փուլն ավարտին է մոտենում՝ արդեն նաև տնտեսական էքսպանսիայի տեսքով: Հաջորդ փուլերը ևս ուրվագծվում են: Դրանք առնվազն երկուս են՝ Սյունիք և Սևան:

Այժմ Ադրբեջանից գազի ներկրման տեխնիկական ու տնտեսական հարցերի շուրջ: Դեռևս սահմանափակվեմ մի քանի դիտարկմամբ:

1. Առանցքային խնդիրը լոգիստիկան է: Ո՞ր երթուղով է Բաքուն պատրաստվում Հայաստան գազ արտահանել: Տարբերակներն այս պահին երկուսն են.

ա) Վրաստանի տարածքով՝ գործող Կարմիր կամուրջ-Սևքար-Բերդ մայրուղային գազամուղին միանալով,

բ) խորհրդային տարիներին գործող Ղազախ-Երևան գազամուղի վերականգման միջոցով:

Առաջին տարբերակը հավանական է թվում՝ հաշվի առնելով 2022 թ.-ին այդ ճանապարհով գազի ներկրման փորձը, երբ վերանորոգման նպատակներով դադարեցվել էր Հյուսիսային գազամուղի շահագործումը: Երկրորդը ենթադրում է լուրջ ենթակառուցվածքային լուծումներ, որոնք դժվար թե այս պահին Հայաստանը կկարողանա ապահովել:

2. Անկախ լոգիստիկայից, Հայաստանի ամբողջ գազատրանսպորտային համակարգը պատկանում է ռուսական «Գազպրոմին»: Ուստի, Ադրբեջանից կներկրվի գազը, Թուրքմենստանից, թե Եգիպտոսից, միևնույն է՝ երկրի ներսում սակագնային քաղաքականություն թելադրողը հենց «Գազպրոմն» է լինելու:

Այս խնդիրը լուծելու համար Երևանը պետք է նախ խզի 2013 թ.-ի «գազային համաձայնագրերը»՝ հայտնվելով միջազգային արբիտրաժային գործընթացի ծանր բեռի տակ, որը դժվար թե կարողանա թոթափել: Միաժամանակ, Երևանը պետք է պատրաստ լինի գնել ամբողջ համակարգը, ինչի համար չունի անհրաժեշտ միջոցներ: Սակայն ընդհանուր առմամբ սրանք տեխնիկական հարցեր են, ու պետք չէ բացառել, որ Մոսկվան ու Բաքուն կարող են գալ ընդհանուր հայտարարի:

3. Գազ մատակարարելով Հայաստան՝ Բաքուն դառնում է մեր էներգետուկ ու, հետևաբար, տնտեսական անվտանգության առանցքային ակտորներից մեկը:

Ավելին, դա թույլ է տալու Ապշերոնի սուլթանին առաջիկայում հստակեցնել Մեծամորի ԱԷԿ-ի փակման պահանջը: Հատկանշական է, որ գազի մատակարարման մասին հայտարարության մեջ խոսք գնաց նաև Հայաստանի ու Ադրբեջանի միջև էլեկտրաէներգետիկ ցանցի ձևավորման մասին: Այս սցենարի իրականացման պարագայում Ադրբեջանը էժան գազ ու էլեկտրաէներգիա կարտահանի Հայաստան՝ լեգիտիմացնելեվ ԱԷԿ-ի կոնսերվացման պահանջը: 2018-ից ի վեր Հայասատանում իրականացվող հակամիջուկային քաղաքականությունը ուղղված է հենց դրան:

4. Դիվերսիֆիկացիան ու ադրբեջանականացումը համարժեք երևույթներ չեն: Ռուսական ազդեցության տակից Հայաստանը դուրս բերելու փորձերի ներքո մեզ դարձնելու են դե-ֆակտո թուրք-ադրբեջանական գաղութ՝ առանց պատմության ու ինքնության, առանց արդյունաբերության ու արտաքին անվտանգային ու տնտեսական շահերի: Գազի մատակարարումն ընդամենը առաջին քայլերից է լինելու:

5. Մի փոքր, բայց կարևոր շտկում: Ալիևը զուգահեռ է անցկացնում Վրաստանի հետ՝ ասելով, որ Ադրբեջանը ապահովում է Վրաստանի գազի պահանջարկի 100%-ը:

Տնտեսական միֆերին հավատացողների համար նշեմ, որ 2024 թ. հունվար-փետրվար ամիսներին Վրաստանը նույնքան գազ է ներկրել Ռուսաստանից, որքան Ադրբեջանից»: