Ուղղակի այլընտրանք չկա․ «Փաստ»

«Փաստ» օրաթերթը գրում է․ 

Միակն, ինչ այսօր կարելի է հստակ ասել, այն է, որ Արցախը պայքարում է, Արցախի հայությունը չի հանձնվում: Բայց Արցախն ու Արցախի հայությունը պայքարում ու չէր հանձնվում նաև 1921-ին, դրանից առաջ ու դրանից, անգամ՝ բոլ շևիկյան Կավբյուրոյի հակահայ որոշումից հետո: Արցախը չէր հանձնվում ու չի հանձնվել 1965-ին ու պայքարել է, ինչպես դրանից առաջ ու դրանից հետո: Արցախը պայքարի ելավ ու չհանձնվեց 1988-ին, միաժամանակ այդ պայքարը մեծապես օգնեց, ինչպես այն շրջանում ասում էին՝ «Մայր Հայաստանին», որպեսզի ձերբազատվի թյուրքական ու թյուրքախոս տարրից, որպեսզի Հայաստանն ազգային զարթոնք ունենա ու վերականգնի իր պետականությունը:

Արցախը պայքարեց, պայքարում էր ու չհանձնվեց 1988-91 թվականներին՝ ապրելով թշնամական անդադար ելուզակությունների, կրակոցների, հրթիռահարությունների, հրետակոծությունների պայմաններում, «Կոլցո» օպերացիա ու Մատաղիսի կոտորած տեսնելով, Գետաշենի ու Շահումյանի անկումներից հետո, Մարտակերտի անկումից հետո Արցախը չի հանձնվել ու պայքարել է: Ու հաղթել էր: Ու հաղթած էլ կշարունակեր իր պայքարը, եթե 2018-ի իշխանազավթման աղետն ու Նիկոլ Փաշինյանի կորստաբեր «հայտնությունը» չլինեին... Բայց էլի, չնայած Արցախի ու Արցախի մեր եղբայրների և քույրերի գլխին ջարդված դավաճանական դավերին, պայքարում են ու չեն հանձնվում: Թշնամին՝ Ալիևն ու նրա տակ դրված Ադրբեջանը, ավելի քան 220 օր պաշարված է պահում Արցախը: Բայց Արցախում պայքարում են, առնվազն՝ չեն հանձնվում: Սա, հարգելի ընթերցողներ, պաթոս չէ:

Ամենևի՛ն: Սա ժամանակակցի պարզագույն ու նվազագույն պարտավորությունն է՝ արձանագրել իրողությունները: Եվ դեռ բավականին չոր ու հակիրճ ենք արձանագրում: Թե ինչ են հայտարարում Հայաստանի գործող իշխանության ներկայացուցիչները, ակնհայտ է: Նիկոլ Փաշինյանը, նրան ներկայացնող ԱԳ նախարար Արարատ Միրզոյանը, առհասարակ, փաշինյանական իշխանության ներկայացուցիչները արդեն գրեթե 1 տարի է, որտեղ նստում-ելնում են, հայտարարում են, թե՝ Արցախը «ադրբեջանական տարածքային ամբողջականության մեջ» է: Կարճ ասած՝ ուրացել են Արցախն ու շարունակում են ուրանալ: Եվ դա ստեղծված իրավիճակի անկյունաքարն է: Պատճառն ու հիմքը: Այդ ուրացո՛ւմն է ոգևորում թշնամուն, որը հույսեր է փայփայում, թե վերջապես կարողանալու է Ադրբեջան կոչվող արհեստածին ու հազիվհազ 100 տարին բոլորած իր մարդատյաց գոյացության մահառիթ շոշափուկները տարածել հազարամյակներով հայկական Արցախի վրա, հայաթափել ու թրքացնել այն: Եվ ահա, այս պայմաններում որոշակի տարակուսանք են հարուցում նաև Արցախից հնչող որոշ հայտարարություններ:

Դիտարկենք մի քանիսը: Վերցնենք թեկուզ Արցախի ԱԺ նախագահ Արթուր Թովմասյանի երեկվա ելույթը կամ ուղերձը: Որքան ընկալելի ու հասկանալի է նրա կոչը ՄԱԿ-ի մշտական անդամ-երկրներին, որ անհապաղ քայլեր ձեռնարկեն՝ թույլ չտալու համար հումանիտար աղետ ու ցեղասպանություն Արցախում, նույնքան անհասկանալի է նրա մեկ այլ ֆրազ: Այսպես, Արթուր Թովմասյանն ասում է. «Ադրբեջանը բազմազգ երկիր է, հազարամյակներ շարունակ մենք ապրել ենք կողք կողքի: Այսօր էլ պատրաստ ենք մեր հարևանների հետ ապրել «հավասարը՝ հավասարի» սկզբունքով: Այդ դեպքում տանկը կփոխարինենք տրակտորով, ինքնաձիգը՝ բահով»: Դեռ մի կողմ թողնենք ինքնաձիգը բահով փոխարինելը, ինչը իդեալիստական ու անիրատեսական մոտեցում է, քանզի ով՝ ով, բայց արցախցին հրաշալի է ճանաչում դիմացը կանգնած և ամեն պահի վրա տալու պատրաստ ադրբեջանական թուրքերին:

Արցախի ԱԺ նախագահը այդ որտեղի՞ց է պեղել «հազարամյա Ադրբեջան», որի հետ հազարամյակներ, հա, հենց՝ հազարամյակնե՛ր շարունակ կողք կողքի ապրել է: Հազիվ թե Արցախում պատմության գոնե մեկ ուսուցիչ չկա, որ նրան ասի՝ էս ի՞նչ ես ասում: Ճիշտ է, նա երեկ փորձեց «սվաղել» իր խոսքը, բայց ոնց որ թե «մի քիչ» ուշ էր: Արցախի պաշտպանության նախկին նախարար, Հայաստանում փաշինյանական իշխանափոխությունից հետո Արցախի ԱԽ քարտուղար եղած Սամվել Բաբայանն էլ նախօրեին կոչ էր արել, որ հայրենակիցները վերջ տան «լոզունգային պայքարին» և ուղիղ երկխոսության մեջ մտնեն Բաքվի հետ, միաժամանակ դիմեն ՄԱԿ-ին, Ռուսաստանին՝ ինչ-ինչ երաշխիքների, նաև՝ Ադրբեջանի սահմանները վերանայելու համար: Սրանք էլ, կարծում ենք, իրատեսական կոչեր չեն:

Դե, Արցախի նախագահի պաշտոնն զբաղեցնող Արայիկ Հարությունյանի ու նրա «ծայրահեղ քայլի»՝ վրանի մեջ նստացույց անելու մասին այս օրերին այնքան ասվեց ու գրվեց, որ հավել յալ անդրադառնալն անիմաստ ենք համարում: Արցախի պետնախարար Գուրգեն Ներսիսյանն էլ հիմնականում նկարագրում է ստեղծված ծանր կացությունն ու պարբերաբար կոչեր անում «միջազգային հանրությանը», ռուսական խաղաղապահներին, «Հայաստանի բնակչությանը»: Այս ամենի մեջ ամենաուշագրավը, սակայն, այն է, որ Արցախի իշխանավորները բոլորը երբեք ու ոչ մի պարագայում ոչ մի թթու խոսք չեն ասում, օրինակ՝ Նիկոլ Փաշինյանի ու նրա իշխանության հասցեին: Դե, մասնակի բացառությամբ: Օրինակ՝ Արայիկ Հարությունյանի կուսակցության խորհրդարանական խմբակցությունից լավ էլ կոշտ արտահայտվեցին: Ու վերջիններիս կարելի է հրաշալի հասկանալ: Իրավիճակը նկատի ունենալով՝ այդ մարդիկ դեռ մի բան էլ մեղմ են արտահայտվում:

Սակայն այս ամենը հուշում է, որ Արցախն այսօր, որքան էլ որ պայքարում, ավելի ճիշտ՝ դիմակայում է ու չի հանձնվում, պայքարի ռազմավարությունն այնտեղ դեռ նոր-նոր է խմորվում: Վերջին հաշվով, պայքարը հանուն ինքնորոշման իրավունքի՝ սեփական հայրենիքում, սեփական հողի վրա ազատ ու անվտանգ ապրելու՝ յուրաքանչյուր մարդու և յուրաքանչյուր ժողովրդի անկապտելի իրավունքի իրացման համար է: Եվ երբ Արցախում, չասենք՝ «օրվա իշխանությունը», այլ իրապես պայքարի պատրաստ ազգային միջուկը հստակ կձևակերպի պայքարի ռազմավարությունը, կկարողանա նաև արագ կողմնորոշվել մարտավարության հարցում: Կկարողանա ոչ թե գնալ իրադարձությունների պոչից, այլ բոլորին կկանգնեցնի փաստի կամ փաստերի առաջ: Ուղղակի այլընտրանք չկա: Այլընտրանքը բնաջնջվելն ու կոտորվելն է, հայրենազրկվելն ու փախստական-թափառական դառնալն է: Ինչ-որ բան հուշում է, որ Հայաստանի փրկությունը, ինչպես մեկ անգամ չի դա եղել, էլի Արցախից է գալու:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում