Ոչ մի գիտնական չի կարող պնդել, որ Հայոց ցեղասպանություն տեղի չի ունեցել

Ամերիկայի հայկական համագումարի Հարավային Կալիֆոռնիայի Տարածաշրջանային խորհուրդը (Southern California Regional Council - SCRC) Փասադենայի համալսարանի ակումբում դոկտոր Ռոնալդ Սունիի եւ դոկտոր Նորման Նայմարկի մասնակցությամբ անցկացրեց յուրահատուկ մի գրքի ներկայացում:

Դոկտոր Նայմարկը եւ դոկտոր Սունին հակիրճ ներկայացրեցին եւ նկարագրեցին իրենց` վերջերս հրատարակված գիրքը՝ «Ցեղասպանության հարցը. հայերը եւ թուրքերը Օսմանյան կայսրության վերջին տարիներին»: Երկու մասնագետները պատմեցին, թե ինչպես է այս նախագիծը ծնվել հայ եւ թուրք գիտական աշխատանքային խմբից (Workshop on Armenian and Turkish Scholarship -WATS): Գիրքը, որը խմբագրել է Ֆաթմա Մյուջ Գոցեկը, ներառում է ավելի քան մեկ տասնյակ մասնագետների ուսումնասիրություններ:

Իր ելույթում դոկտոր Նայմարկը նշեց, որ Հայոց ցեղասպանության գիտական ուսումնասիրությունը վերջին երեք տասնամյակների ընթացքում խիստ զարգացել է: Գրքի ներածության մեջ Նայմարկն ասում է. «Այս բոլոր ուսումնասիրությունները կարդալուց հետո, որոնք այս դաշտում  «գլուխգործոցներ» են, ոչ մի գիտնական չի կարող պնդել, որ Հայոց ցեղասպանություն տեղի չի ունեցել»: Նայմարկը նշեց, որ գրքի նպատակն է ուսումնասիրել Հայոց ցեղասպանության սկզբնական պատճառներն ու գործոնները:

Դոկտոր Սունին պատմեց WATS-ում ունեցած իր սկզբնական փորձի եւ դժվարությունների մասին: Ինչպես նա ասում է գրքում. «Չնայած, որ կան բազմաթիվ թուրքեր, ովքեր ժխտում են Ցեղասպանության եղելությունը, կան նաեւ բազում թուրք մտավորականներ եւ գիտնականներ, ովքեր ամենաբարդ քաղաքական պայմաններում փորձում են վերանայել իրենց պատմությունը, նույնիսկ օսմանների կողմից հայերի մասայական կոտորածները»: WATS-ի մասին խոսելիս դոկտոր Սունին ներկայացրեց գրքի ենթատեքստը, ինչպես նաեւ կիսվեց իր տպավորությամբ երկամսյա այցից Թուրքիա, որ ավելի ու ավելի մարդիկ են սկսում ընդունել Ցեղասպանության ողբերգության փաստը:

Նորման Նայմարկը Ստենֆորդի համալսարանի Ռոբերտ եւ Ֆլորենս ՄաքԴաուելների անվան Արեւելյան Եվրոպայի պատմության ամբիոնի ղեկավարն է: Նա նաեւ Հուվեր համալսարանի եւ Միջազգային հետազոտությունների համալսարանի ավագ գիտաշխատող է: Եղել է Ստենֆորդի համալսարանի ռուսերենի եւ Արեւելյան Եվրոպական ուսումնասիրությունների ղեկավարը, ինչպես նաեւ Ստենֆորդի պատմագիտության ֆակուլտետի դեկան: Ստենֆորդից առաջ նա պատմության դասախոս էր Բոստոնի համալսարանում եւ Հարվարդի ռուսական հետազոտությունների կենտրոնի գիտաշխատող:

«Իմ եւ Նորմանի անունից կցանկանայի երախտագիտություն արտահայտել Ամերիկայի հայկական համագումարի Հարավային Կալիֆոռնիայի տարածաշրջանային խորհրդին այս միջոցառումը կազմակերպելու համար: Մենք կընդլայնենք մեր ջանքերը մարդկության դեմ կատարված այս պատմական հանցանքը լուսաբանելու ուղությամբ եւ հույս ունենք, որ մեր գիրքը մի օր կթարգմանվի թուրքերեն»,- նշեց դոկտոր Ռոնալդ Սունին: