Բանաձևում նշված երկրների խնդիրներն ընդհանուր ոչինչ չունեն Արցախի հարցի հետ

ԱՄՆ-ի 2021 թվականի պաշտպանական բյուջեի մասին օրինագիծը մինչ իր վերջնական հաստատումը մի քանի փուլ է անցնում, և այսպես կոչված՝ բարեփոխումներից մեկը, որը վերաբերում է Ուկրաինայում, Վրաստանում, Մոլդովայում և Ադրբեջանում ներքին տեղահանված անձանց մասին զեկույցին, վերջնական արդյունքում կարող է հանվել նախագծից: Համենայն դեպս Հայ դատի ամերիկյան հանձնախումբն աշխատում է այդ ուղղությամբ, «Գոլոս Արմենիի» հետ զրույցում ասաց ՀՅԴ Բյուրոյի անդամ, ՀՅԴ Բյուրոյի Հայ Դատի և քաղաքական հարցերի գրասենյակի ղեկավար Կիրո Մանոյանը։

ՀԻՇԵՑՆԵՆՔ, ՈՐ ԱՄՆ ԿՈՆԳՐԵՍԻ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐԻ ՊԱԼԱՏՆ ՕՐԵՐՍ հավանություն է տվել 2021 թվականի ազգային պաշտպանության բյուջետային հատկացումների մասին օրինագծին, որում ներառված է հետևյալ ձևակերպումը. «…Պետքարտուղարը, պաշտպանության քարտուղարի հետ, Կոնգրեսի համապատասխան հանձնաժողովներին զեկույց է ներկայացնում Ուկրաինայում, Վրաստանում, Մոլդովայում և Ադրբեջանում ներքին տեղահանված անձանց վիճակի մասին: Զեկույցը պետք է բովանդակի հետևյալ գնահատականները. Ուկրաինայի, Վրաստանի, Մոլդովայի և Ադրբեջանի այն քաղաքացիների թիվը, որոնք օտարերկրյա ուժերի կողմից հարկադրաբար տեղահանվել են 1991 թվականից ի վեր ապօրինաբար բռնազավթված երկրների տարածքից, ինչպես նաև քաղաքացիների թիվը, որոնք սպանվել են Ուկրաինայում, Վրաստանում, Մոլդովայում և Ադրբեջանում 1991 թվականից ի վեր օտարերկրյա զորքերի կողմից ապօրինաբար բռնազավթված տարածքներում»։

Մանոյանն ուշադրություն է հրավիրում այն հանգամանքի վրա, որ տվյալ օրինագծում ներառված է նաև մի շտկում, որը խստացնում է Կոնգրեսի վերահսկողությունը Ադրբեջանին տրամադրվող ամերիկյան ռազմական օգնության նկատմամբ և նախատեսում, որ ԱՄՆ պաշտպանության նախարարությունը՝ համագործակցելով Պետդեպարտամենտի հետ, Կոնգրեսին զեկույց կներկայացնի Պաշտպանության նախարարության «Գործընկերների հնարավորությունների ամրապնդման» ծրագրի 333-րդ կետով ամերիկյան ռազմական օգնություն ստացած օտարերկրյա այն պետությունների ռազմական միավորումների մասին, որոնց վերաբերյալ կասկածներ կան, որ նրանք խախտել են միջազգային իրավունքը կամ մարդու իրավունքների դրույթները մինչ ռազմական օգնություն ստանալը կամ այդ ընթացքում։ Դաշնակցականի խոսքերով՝ այդ շտկումը թույլ կտա հետագայում քննարկման առարկա դարձնել Ադրբեջանին հատկացվող ռազմական օգնության հարցը։

«Բացի վերոնշյալ հակահայկական լրացումից, Ադրբեջանի և Թուրքիայի հետ բարեկամության Կոնգրեսի խմբի ղեկավարներն Արցախին վերաբերող ևս երկու բանաձև են առաջարկել։Մեկը, որը վերաբերում էր Արցախին տրամադրվող օգնությունն արգելելուն, չի անցել, երկրորդը հենց իրենք են հետ կանչել։ Ընդհանուր առմամբ կարելի է ասել, որ Հայաստանին և Արցախին վերաբերող փոփոխությունների փաթեթում երկու վտանգավոր շտկումներն արդեն չեզոքացված են, մնում է միայն այն, որը վերաբերում է ներքին տեղահանված անձանց: Այդ ուղղությամբ աշխատանքը շարունակվում է, և նպատակին հասնելու հավանականությունը միանգամայն իրական է», -նշեց Մանոյանը:

ԹԵՊԵՏ, ԲԱՑԱՌՎԱԾ ՉԷ ՆԱԵՎ ՀԱԿԱՌԱԿ ԻՐԱՎԻՃԱԿԸ։ Բնականաբար, նման փաստաթղթի ընդունումն անցանկալի է, քանի որ, ըստ դաշնակցականի, «դա կարող է օգտագործվել այլ երկրներում, այլ կառույցներում, միջազգային հարթակներում՝ բովանդակությամբ համանման որոշումների, բանաձևերի տեսքով»։ Նման զարգացման դեպքում առանձնակի հարվածային աշխատանք կպահանջվի դիվանագիտական մակարդակով. և՛ ԱԳՆ-ի, և՛ առավելևս խորհրդարանական դիվանագիտության հարթակում։ Մեր պատգամավորները ստիպված կլինեն զօրուգիշեր աշխատել, որպեսզի հասկացնեն իրենց արտասահմանյան գործընկերներին, որ նման բանաձևը ոչ միայն անարդար է, այլև կտրված իրականությունից։ «Հարցը ոչ այնքան ձևակերպումն է, որքան խնդրի բուն սահմանումը, որով անտեսվում են ներքին տեղահանված հայերը, հանգամանքները, որոնց պարագայում տեղի է ունեցել այդ ամենը. պատերազմ, հայկական ջարդեր Սումգայիթում, Կիրովաբադում, Բաքվում, Արցախում։ Փաստաթուղթը բոլոր այդ հարցերը պարզապես անտեսում է։ Մի կողմից, դա զգալիորեն դժվարացնում է դրա կիրառումը, քանի որ անհնար է ներկայացնել ներքին տեղահանվածների հարցը կոնկրետությունից անջատ, այսպես ասած՝ վակուումի մեջ, և հարկ կլինի ներկայացնել տեղի ունեցած ամենը ամբողջությամբ։ Մյուս կողմից՝ բացասական մթնոլորտ, վերաբերմունք, տեսակետ է ձևավորում տվյալ հարցի նկատմամբ, ինչը մեզ համար, մեղմ ասած, վատ է»,- ասաց Կիրո Մանոյանը։

Նրա գնահատմամբ՝ այն, թե որ երկրներն են ընդգրկված բանաձևում, վկայում է, որ դա ավելի շուտ հակառուսական փաստաթուղթ է. «Այդ շարքում ներառելով նաև Ադրբեջանը, նրանք այդ կերպ քողարկում են բանաձևը։ Փոփոխություններից մեկը, որը դրա հեղինակները հետ կանչեցին, նույնպես հակառուսական համատեքստում էր։ Կարծում եմ, այդպիսին է հեղինակների մարտավարությունը. օգտվելով հակառուսական տրամադրություններից՝ հարվածել նաև հայկական կողմին։ Ինչն ինքնին արդեն անարդար է։ Քանի որ բանաձևում նշված երկրների խնդիրներն ընդհանուր ոչինչ չունեն Արցախի հարցի հետ, դա միշտ էլ այդպես է ընկալվել միջազգային հանրության, այդ թվում՝ Միացյալ Նահանգների կողմից, որի ներկայացուցիչները, երկու այլ երկրների հետ համագործակցությամբ, մշակել են Արցախի հիմնախնդրի լուծման տարբերակներ։ Այդ տարբերությունը միշտ պետք է ընդգծել, և Ադրբեջանը պետք է բացառվի այդ բանաձևից»։

Մեր խնդրանքով մեկնաբանելով ԱԳՆ մամուլի քարտուղար Աննա Նաղդալյանի այն հայտարարությունը, որ Հայաստանի արտաքին քաղաքական օրակարգում այս պահին չկա ՌՍՖՍՀ-ի մասնակցությամբ 1921 թվականին Թուրքիայի հետ կնքված Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերի վերանայման հարցը, Կիրո Մանոյանը հաղորդեց, որ ՀՅԴ-ն նախատեսում է մի շարք միջոցառումներ, որոնք վերաբերում են Թուրքիայի հետ Հայաստանի սահմանին, նախևառաջ հիշեցնելով, որ այս տարի օգոստոսի 10-ին լրանում է Սևրի պայմանագրի ստորագրման, իսկ նույեմբերի 22-ին՝ Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռի 100 տարին։ Նրա խոսքերով, ՀՅԴ-ն ջանքեր է գործադրում, որպեսզի Հայաստանը դիրքորոշում ներկայացնի երկու փաստաթղթերի վերաբերյալ՝ շեշտելով Սևրի պայմանագրի և Վուդրո Վիլսոնի իրավարար վճռի կարևորությունը։ Հաջորդ տարի Մոսկվայի և Կարսի պայմանագրերի 100-ամյակի կապակցությամբ ՀՅԴ-ն արդեն նախանշել է, թե ձևի և բովանդակության առումով ինչպես Հայաստանը կարող է ներկայացնել իր դիրքորոշումը, սակայն Մանոյանը նախընտրեց առայժմ չբացել փակագծերը. «Բոլոր չորս պայմանագրերի առնչությամբ մենք միջոցառումներ ենք ծրագրել միջազգային հարթակներում, որոնք թեև փոքր-ինչ հետաձգվում են կորոնավիրուսի համավարակի պատճառով, սակայն անպայման իրականացվելու են։ Մանրամասներ առայժմ չեմ հաղորդի, բայց այդ հարցը մեր օրակարգում հաստատ կա»,- ամփոփեց Մանոյանը։

golosarmenii.am